ต่อไป →

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ปฐมบท

** ขอนอบน้อมบูชาพระไตรรัตน์ น้อมมนัสตั้งจิตมั่นไม่หวั่นไหว กราบบูชาระลึกคุณเทิดทูนไว้ เหนือสิ่งใดเป็นสำคัญอย่างมั่นคง ** กราบพระพุทธสุดประเสริฐเลิศล้ำโลก ไม่มีทุกข์ ไม่มีโศก โลภ โกรธ หลง พระผู้ตื่นผู้รู้แจ้งด้วยพระองค์ เป็นผู้ทรงปัญญาเหนือกว่าใคร **กราบพระธรรมคำสอนพระศาสดา น้อมนำมาปฏิบัติด้วยเลื่อมใส ชำระกาย วาจา และจิตใจ ขอจงได้นำส่งสู่นิพพาน ** กราบพระสงฆ์องค์สืบต่อพระศาสนา ทรงคุณค่ายิ่งใหญ่แผ่ไพศาล ประพฤติดีประพฤติชอบตลอดกาล เป็นวงศ์วานพุทธองค์พระทรงธรรม์ **กราบพระคุณแม่พ่อผู้ก่อเกิด ให้กำเนิดชีวิตคิดรังสรรค์ เป็นทั้งพรหมทั้งอาจารย์พร้อมพร้อมกัน พระอรหันต์สอนลูกปลูกความดี  (อรหันต์ อ่านว่า อะ-ระ-หัน) ** เฝ้าถนอมดูแลและกล่อมเกลี้ยง แม้ทุกข์ยากเต็มใจเลี้ยงไม่หน่ายหนี เสียสละทุกอย่างได้แม้ชีวี เพื่อลูกมีความสุขปลอดทุกข์ภัย ** กราบแทบเท้าคุณครูและอาจารย์ ผู้ให้การอบรมบ่มนิสัย และสั่งสอนให้ความรู้ไปตามวัย งานวิจัยสืบค้นพร่ำบ่นเพียร ** ในวันนี้จะทำงานอย่าสับสน จงช่วยดลปัญญาเกิดเพลิดเพลินเขียน ท่านผู้อ่านประทับใจไม่ติเตียน หากผิดเพี้ยนก็ว่าดีมีเมตตา

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๑  กษัตริย์ ๒ สหาย

** จะขอกล่าวเล่าเรื่องแต่เบื้องหลัง เมื่อคราวครั้งพุทธกาลนานหนักหนา องค์สมเด็จพระบรมศาสดา ทรงประทับ ณ พาราโกสัมพี ** ทรงปรารภการตายของหญิงสาว เป็นเรื่องราวในอดีตสองโฉมศรี คือมาคันทิยาและสามาวดี จึงทรงมีพระธรรมเทศนา ** ในครานั้นยังมีสองกษัตริย์ ครองสมบัติเริงรื่นชื่นหรรษา เป็นสหายรักกันเนิ่นนานมา ตั้งแต่เรียนวิชาครั้งยังเยาว์ ** องค์หนึ่งชื่อว่า "อัลละกัปปะ" สถานะยิ่งใหญ่ไม่อับเฉา ตั้งมั่นอยู่ในธรรมไม่มัวเมา ทรงแนบเนาเป็นที่รักของทุกคน ** อีกองค์หนึ่งชื่อว่า "เวฏฐะทีปะกะ" ทรงยึดมั่นธัมมะไม่หมองหม่น ทรงปกครองไพร่ฟ้าประชาชน ไร้กังวลเกิดสุขทุกข์ห่างไกล ** ครั้นเมื่อเวลาผ่านจึงเริ่มคิด แสนอนาถชีวิตเสียไฉน มาปล่อยให้เวลาล่วงเลยไป มัจจุราชผู้เป็นใหญ่เฝ้ารังควาญ ** ทุกคนที่เกิดมาในหล้าโลก วิปโยคชีวิตไร้แก่นสาร ขาดที่พึ่งใดใดไม่เบิกบาน มีแต่ทุกข์อันธการสุดเศร้าใจ ** จึงชวนกันออกบวชเป็นฤๅษี ด้วยความหวังจะมีธรรมบทใหม่ มาชำระสะสางกายข้างใน จะเกิดความสดใสที่แท้จริง ** เพื่อเป็นการปฏิบัติที่มีสาระ ตั้งใจจะแยกกันไม่สุงสิง อยู่ห่างกันคนละทิศจิตประวิง บำเพ็ญเพียรอย่างยิ่งเข้าใจกัน ** จึงตกลงไว้ว่าจะจุดไฟ ถ้าเมื่อใดไฟดับต้องคับขัน หากไม่ป่วยก็ตายลงไปพลัน เป็นสัญญาณผูกพันเพียงสองคน

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๒  เรียนมนต์และพิณ

** ** ครั้นเวลาได้ผ่านไม่นานนัก ฤๅษีที่พำนักในไพรสณฑ์ เวฏฐธทีปกะบำเพ็ญตน ถึงเวลาต้องพ้นละโลกไป ** ครบครึ่งเดือนเพื่อนรู้ว่าตายแน่ เป็นกรรมแท้ของมนุษย์สุดแก้ไข อันเกิด แก่ เจ็บ ตายมิเว้นใคร ย่อมหลีกเลี่ยงไม่ได้อย่างแน่นอน ** บังเกิดเป็นเทพเจ้ามีศักดิ์ใหญ่ สถิตในวิมานสโมสร คิดไปเยี่ยมเพื่อนรักด้วยอาวรณ์ จึงรีบจรอำพรางอย่างหลงทาง ** ถึงสำนักอัลละฯ ท่านดาบส ตามกำหนดยืนไหว้ให้ไกลห่าง ท่านจึงหันไปเห็นจึงละวาง ภารกิจทุกอย่างในทันที ** ท่านเป็นใครจากไหนจงแถลง โปรดชี้แจงการเข้ามาที่นี่ เราหลงมากลางป่าพนาลี ไม่ได้มีเจตนาจะฆ่าฟัน ** จึงถามว่าท่านอยู่ผู้เดียวหรือ อัลละฯ จึงร้องฮือใช่แล้วนั่น แต่ก่อนนี้มีเพื่อนที่รักกัน ต้องจาบัลย์เศร้าโศกละโลกแล้ว ** เทพเจ้าจึงบอกว่าคือข้านี้ ครั้นเมื่อสิ้นชีวีใจผ่องแผ้ว อุบัติในวิมานอันเพริดแพรว ปราสาทแก้วเป็นที่พักในวิมาน ** ท่านเดือดเนื้อร้อนใจอะไรบ้าง อย่าอำพรางบอกมาไวรีบไขขาน มีศัตรูหมู่สัตว์มาแผ้วพาน ให้รำคาญร้าวรอนจะผ่อนปรน ** ท่านอัลละฯ บอกว่าข้าเดือดร้อน มีช้างจรมากมายทำลายป่น มาถ่ายมูลทิ้งไว้สุดจะทน แสนอับจนทำอะไรไม่ได้เลย ** เทพบุตรบอกว่าต่อไปนี้ ขอท่านพี่จงนั่งอย่างนิ่งเฉย จะไม่มีช้างป่านะท่านเอย มารบกวนอย่างเคยอย่าห่วงใย ** จึงมอบพิณและมนต์กำกับช้าง เป็นแนวทางดูแลและแก้ไข เมื่อดีดพิณสายที่หนึ่งขึ้นคราใด ช้างหนีไกลไม่หันมาเหลียวมอง ** ถ้าต้องการให้หันแต่วิ่งหนี กำกับมนต์ทันทีดีดสายสอง สายที่สามทำให้เกิดปรองดอง ช้างจะหมอบประคองอัญชุลี ** นับแต่นั้นดาบสได้ไล่ช้าง ไม่ให้มากีดขวางในพื้นที่ ความสุขและสบายจึงเกิดมี เพราะมนต์ดีพิณเด่นเป็นสุขใจ

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๓  พระเจ้าอุเทนกับนกหัสดีลิงค์

** ในกาลนี้ยังมีจอมกษัตริย์ "ปรันตปะ" ครองรัฐที่กว้างใหญ่ โกสัมพี่นครขจรไกล สุขสดใสพร้อมด้วยชาวพารา ** ณ วันหนึ่งปรารภกับอัครราช อนงนาฏจอมนางเสน่หา ถึงเรื่องราวของครรภ์จอมขวัญตา ทรงไต่ถามชายาถึงลูกน้อย ** ขณะนั้นพญานกออกล่าเหยื่อ เห็นทั้งสองหน่อเนื้อคงอร่อย รีบถาโถมโจมตีไม่รอคอย จึงโผลงเสียงพลอยดังอื้ออึง ** พระราชาทรงหนีเอาตัวรอด มเหสียอดมิตรคิดไม่ถึง กรงเล็บนกขยุ้มไม่คำนึง มุ่งหวังซึ่งตัวเหยื่อนั่นปะไร ** มเหสีตั้งสติเอาไว้มั่น มีโอกาสจะสู้มันไม่หวั่นไหว เมื่อนกนำมาวางคาคบไม้ จึงตะโกนหวังไล่ในทันที ** นกหัสดีตกใจไม่รอช้า รีบถลาบินไปเพื่อหลบหนี ถึงเวลาพลบค่ำเข้าพอดี ยอดนารีปั่นป่วนในพระครรภ์ ** ฟ้าคำรามดังก้องทั่วท้องฟ้า จะข่มตาให้หลับกลับไหวหวั่น ตลอดคืนผ่านมาต้องจาบัลย์ และป่วนปั่นในอุทรพาร้อนรน ** ถึงเวลาสว่างกระจ่างใส ทรงประสูติทันใดไม่หมองหม่น พระนางทรงตั้งชื่อเป็นมงคล ว่า "อุเทน" สุขล้นเป็นเพศชาย

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๔  อัลละกัปปะดาบสเสียพิธี

** ส่วนอัลละฤๅษีมีกิจวัตร หาอาหารบำบัดหิวกระหาย ถึงต้นไทรใบหนาผลมากมาย เสียงเด็กชายร้องจ้าน่าพิกล ** แหงนหน้าดูรู้ว่ามีผู้หญิง พร้อมกับเด็กตัวจริงใช่สับสน ร้องถามว่าเป็นใครใยซุกซน ขึ้นไปอยู่ข้างบนกิ่งต้นไทร ** พระนางจึงเล่าเรื่องเป็นเบื้องหลัง ตั้งแต่เริ่มมายังต้นไม้ใหญ่ ทรงประสูติโอรสในทันใด จึงพบฤๅษีไพรพูดคุยกัน ** ต่างก็รู้อยู่ในวรรณะกษัตริย์ เคยครองเศวตฉัตรอย่างสุขสันต์ ได้พึ่งพาอาศัยในปัจจุบัน อยู่กลางพนาวันแต่นั้นมา **อันโลกีย์วิสัยใครห้ามได้ เกิดขึ้นแล้วทำให้ใจโหยหา จะติดในอารมณ์จมกามา ลืมดินฟ้าถูกผิดคิดไม่ดี ** พระดาบสศีลขาดพินาศแล้ว ร่วมสังวาสนางแก้วมเหสี รับอุเทนเป็นบุตรสุดปรานี เฝ้ากล่อมเกลี้ยงเลี้ยงภูมีตลอดมา ** มาวันหนึ่งดาบสมองดูดาว รู้เรื่องราวปะรันตะปะแทบผวา สวรรคตลับแล้วจอมพารา พากันหลั่งน้ำตาทุกคนไป ** มเหสีฟังข่าวพาเศร้าโศก วิปโยคโสกาน้ำตาไหล พระดาบสจึงถามว่าทำไม จึงเปิดใจบอกเรื่องสวามี ** พระดาบสปลอบว่าอย่าโศกเศร้า เป็นธรรมชาตินะเจ้าแม่โฉมศรี เกิดมาแล้วต้องตายวายชีวี จะไม่มีใครหนีไปได้เลย ** มเหสีจึงบอกเข้าใจจ้า ที่ร้องไห้เพราะว่าเกินทนเฉย ราชบุตรชวดสมบัติมาชมเชย เพราะอยู่ไกลสุดเอ่ยทวงเอาคืน ** ฝ่ายดาบสรับปากจะจัดให้ ราชบุตรต้องได้ไม่อาจฝืน เริ่มสอนมนต์และพิณอย่างยั่งยืน เพื่อที่จะทวงคืนพระพารา

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๕  กุมารอุเทนยกทัพช้าง

** ครั้นถึงวันเดินทางเยื้องย่างจาก แม่เอ่ยปากเรียกลูกชายให้มาหา แล้วเล่าความตามจริงที่เป็นมา พร้อมสิ่งของของมารดาเพื่อยืนยัน ** ผ้ากำพลเป็นพระภูษาห่ม องค์บรมประทานให้เป็นของขวัญ ธำมรงค์เครื่องประดับก็สำคัญ เพื่อยืนยันว่าโอรสหมดเคลือบแคลง ** พระกุมารระดมช้างด้วยเวทย์มนต์ มากมายล้นหลายพันอันเข้มแข็ง มุ่งสู่โกสัมพี่เพื่อแสดง สิทธิแห่งสมบัติขัตติยวงศ์ ** ถึงชายแดนเกลี้ยกล่อมพวกชาวบ้าน มาเป็นบริวารช่วยเสริมส่ง เป็นพลังเสริมสร้างอย่างมั่นคง เพื่อต่อรองตกลงมอบบ้านเมือง **เมื่อไปถึงประกาศว่าจะให้รบ หรือว่ายอมสยบให้ฟูเฟื่อง มอบสมบัติแต่โดยดีมิขุ่นเคือง พวกชาวเมืองบอกว่าข้าไม่ยอม ** เราจะรอข่าวคราวมเหสี มิ่งโมลีดวงใจใคร่ถนอม พระโอรสประกาศว่าอย่าตรมตรอม เราลูกจอมบดินทร์ปิ่นนัครา เป็นโอรสของท้าวปรันตปะ ผู้ดำรงซึ่งธัมมะดีหนักหนา มเหสีที่จากไปเป็นมารดา จึงนำผ้ากำพลมาให้ดู ** พร้อมทั้งธำมรงค์วงสำคัญ พวกชาวเมืองร้องลั่นกันทั้งหมู่ พวกทหารพร้อมใจเปิดประตู เชิญโอรสเข้าสู่พระราชวัง ** อภิเษกราชาพระองค์ใหม่ ดอกไม้ไฟสวยดีมีมนต์ขลัง ประชาชนต่างสนุกสุขใจจัง พระราชวังดังวิมานตระการตา

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๖  สองผัวเมียเดินทางไปหาอาชีพ

** แคว้นอัลละกัปปะในครานั้น เกิดวิปโยคโศกศัลย์เป็นหนักหนา แสนประหลาดขาดแคลนทั้งข้าวปลา อหิวาต์ระบาดอนาถใจ ** สองสามีภรรยาพาลูกอ่อน เพื่อเร่ร่อนไปหาที่อยู่ใหม่ มุ่งหน้าโกสัมพีโดยเร็วไว ตัดสินใจจรลีหนีความตาย ** เวลาผ่านอาหารก็หมดสิ้น หมดเรี่ยวแรงจะดิ้นพาใจหาย คิดทิ้งลูกที่เคยโอบแนบกาย ภรรยาบอกแม้ตายก็ไม่ยอม ** สามีจึงพูดจาฟังข้านะ เราคงจะมีลูกไว้ถนอม ประดุจดังแก้วใจไม่ตรมตรอม เมื่อเราพร้อมเพียงผ่านไปไม่นานวัน ** สรุปว่าสามีทอดทิ้งลูก พ่อบุญปลูกลูกน้อยต้องอาสัญ สองสามีภรรยาเดินทางพลัน พบโคบาลรวยเข้าขั้นบ้านใหญ่โต

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๗  สามีตายไปเกิดเป็นสุนัข

** ในวันนั้นมีการทำบุญบ้าน ใจชื่นบานสร้างบุญอย่างสุโข นิมนต์พระปัจเจกพุทโธ   (อ่านว่า ปัด-เจ-กะ-พุด-โท) สวดนโมถวายทานเบิกบานใจ ** มองเห็นสองสามีภรรยา เดินเข้ามาให้สงเคราะห์ยิ่งเหมาะใหญ่ จึงให้ข้าวปายาสกับเนยไป ทั้งสองคนขอบใจอย่างมากมาย ** ภรรยาเห็นว่าสามีหิว จึงยกนิ้วเปิดทางอย่างมุ่งหมาย ให้สามีกินอิ่มได้สบาย ตัวเองแค่กันตายก็เพียงพอ ** ส่วนสามีหิวมากไม่ยั้งคิด กินจนเกินไปนิดไมเหลือหลอ ชอบหมาน้อยตัวเมียที่เคลียคลอ ตกกลางคืนผู้พ่อก็ขาดใจ ** จึงไปเกิดในท้องของสุนัข ด้วยปัจจัยเกิดรักและฝันใฝ่ ภรรยาโดดเดี่ยวไม่มีใคร ตัดสินใจอยู่รับใช้นายใจบุญ ** ถึงเวลาเจ้าหมาก็ออกลูก จึงพันผูกนายบ้านมองต้องอุดหนุน คอยให้น้ำให้ข้าวเฝ้าเจือจุน จนใหญ่โตเป็นวัยรุ่นคึกคะนอง ** องค์พระปัจเจกพุทธเจ้า ได้สงเคราะห์ก้อนข้าวไม่หม่นหมอง ให้กับเจ้าตัวดีที่เฝ้ามอง เพราะหวังปองอาหารและนมเนย ** ด้วยสาเหตุพระปัจเจกะต้องมาฉัน ทุกทุกวันตามเวลาไม่เมินเฉย ทุกวันวารรับส่งไม่ละเลย จึงคุ้นเคยกับสุนัขประจักษ์จริง ** ในบางครั้งรับพระแทนโคบาล ดังคำขานเจ้าของบอกในทุกสิ่ง ความสัมพันธ์ใกล้ชิดจิตประวิง ด้วยรักจริงในพระสุดจะทน ** ครั้นถึงวันที่พระกลับภูเขา สุดบรรเทาโศกเศร้าเฝ้าหมองหม่น พระลับตาหายไปใจร้อนรน เกิดกังวลหัวใจวายตายฉับพลัน ** ด้วยเดชะกุศลตนทำไว้ จึงทำให้บังเกิดในสวรรค์ ชื่อโฆสกเทพบุตรสุดจำนรรค์ มีเสียงดังก้องลั่นสนั่นไกล ** โฆสกะหลงใหลในเมถุน มีจิตใจว้าวุ่นไม่สดใส ถึงเวลาจุติตัดเยื่อใย จากสวรรค์ลงไปเมืองมนุษย์

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๘  กำเนิดโฆสกเศรษฐี

** ปฏิสนธิ์ในท้องหญิงงามเมือง ที่ลือเลื่องว่างามเป็นที่สุด แห่งกรุงโกสัมพี่ที่สมมุติ ว่างดงามประดุจเมืองเทวา ** พอรู้ว่าเป็นชายเสียดายนัก จึงให้นำลูกรักเอาไปฆ่า ประเพณีหญิงพวกนี้แต่ก่อนมา จะไม่ไว้ชีวาของลูกชาย ** มีชาวบ้านเป็นหญิงไปพบเข้า บุญของเจ้าเด็กน้อยไม่เสียหาย ยังไม่ถึงวาระจะต้องตาย อุ้มเด็กหมายเป็นลูกรักผูกพัน ** ในครั้งนั้นเศรษฐีผู้มีทรัพย์ น้อมคำนับปุโรหิตตั้งจิตมั่น อยากจะรู้เหตุการณ์ปัจจุบัน แต่ละวันเกิดอะไรในโลกา ** ปุโรหิตจึงเล่ากล่าวชี้แจง ในวันนี้ร้อนแรงเป็นหนักหนา เด็กคนหนึ่งถึงคราต้องเกิดมา วาสนาร่ำรวยด้วยเงินทอง ** เศรษฐีจึงส่งคนไปถามข่าว ถึงเรื่องราวภรรยาที่หน้าห้อง เมื่อแน่ใจไม่คลอดตามทำนอง ให้กาลีไปขอร้องซื้อเด็กมา ** นางกาลีสืบดูจึงรู้เรื่อง มีเด็กเกิดนอกเมืองรีบไปหา เมื่อได้พบขอซื้อด้วยเงินตรา ไม่รีรอให้ช้ารับเด็กไป ** ท่านเศรษฐีวางแผนอย่างซับซ้อน ต้องเกิดผลแน่นอนดีไฉน ถ้าลูกเราเป็นหญิงไม่เป็นไร จับแต่งงานกันให้เธอได้ดี ** ถ้าลูกเราที่เกิดเป็นชายด้วย ก็ฆ่ามันให้ม้วยไปเป็นผี แล้วยกย่องลูกเราโดยทันที จะร่ำรวยมากมีไม่อาทร ** กมฺมุนา วตฺตตี โลโก องค์พุทโธทรงตรัสเป็นคำสอน สร้างกรรมใดได้ผลอย่างแน่นอน ตัวกรรมนั้นจะย้อนมาหาตน ** ในที่สุดภรรยาท่านเศรษฐี ได้คลอดบุตรตามที่ปฏิสนธิ์ เป็นผู้ชายไม่คาดฝันวันมงคล เขาจึงได้คิดค้นฆ่าเด็กชาย

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๙  เศรษฐีคิดฆ่าโฆสกะ

** จึงรีบบอกให้กาลีนำไปฆ่า วางขวางทางไปมาโคทั้งหลาย หวังให้มันเหยียบเด็กจนวอดวาย ตายไม่ตายรีบกลับมารายงาน ** อุสภะโคใหญ่เป็นหัวหน้า ใช้กายายืนคร่อมไม่ให้ผ่าน โคไม่เหยียบร่างกายของกุมาร จึงรอดพ้นไม่วายปราณเพราะมีบุญ ** ครั้งที่สองหวังให้ล้อเกวียนทับ พวกโคไม่ขยับให้ล้อหมุน รอดตายเพราะกรรมดีที่เจือจุน โคการุณคุ้มครองไม่หมองมัว ** ครั้งที่สามไปทิ้งที่ป่าช้า ด้วยหวังว่าให้สัตว์ขบกัดหัว หรือผีดิบกัดกินสิ้นทั้งตัว ช่างน่ากลัวจริงจริงทิ้งได้ลง ** ด้วยกุศลที่สะสมและเคยสร้าง สุนัขบ้างกาบ้างเหมือนลืมหลง แม้จะเห็นเด็กชายก็เกิดงง ไม่กล้าจะมุ่งตรงเข้าใกล้กาย   ** ชายเลี้ยงแพะพาแพะกินอาหาร เป็นทางผ่านเดินไปสู่เป้าหมาย   แพะเข้าคุกเข่าไม่ดูดาย ให้ดูดนมกันตายน่าแปลกจัง ** ท่านเศรษฐีไม่ละพยายาม เพื่อทำตามปณิธานที่มุ่งหวัง ฆ่าเด็กน้อยทิ้งไปไม่อีนัง ติดตามฟังบั้นปลายเป็นอย่างไร ** ในครั้งนี้ให้กาลีไปทิ้งเหว หวังจะให้แหลกเหลวดังฝันใฝ่ เป็นด้วยบุญของเขาที่สร้างไว้ จึงรอดพ้นมิเป็นไรไปอีกครา ** กาลเวลาเคลื่อนไหวไม่เคยนิ่ง ทุกทุกสิ่งเปลี่ยนไปไม่มุสา เด็กชายเจริญวัยใหญ่ขึ้นมา ได้ชื่อว่า "โฆสกะ" เฝ้าพนอ ** ท่านเศรษฐีวางแผนจะฆ่าใหม่ โดยส่งไปยังบ้านนายช่างหม้อ ให้สับเป็นท่อนท่อนอย่ารีรอ แล้วใส่ไฟเผาต่อให้แหลกลาญ

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๑๐  ให้ทุกข์แก่ท่านทุกข์นั้นถึงตัว

** อันกรรมใดใครทำกรรมสนอง ผู้ทำต้องรับกรรมที่เผาผลาญ ทุกข์อะไรใครก่อให้รำคาญ อีกไม่นานทุกข์นั้นจะถึงตน ** ท่านเศรษฐีมอบหมายให้โฆสกะ ทำธุระตามแผนอย่าตกหล่น ด้วยคิดว่าอย่างไรก็ไม่พ้น ต้องอับจนถึงตายได้แน่นอน ** บอกให้ไปหานายช่างหม้อ เพื่อดำเนินการต่อเรื่องหลอกหลอน โฆสกะรับคำไม่อาทร มุงหน้าจรสู่หมู่บ้านไม่ห่างไกล ** แต่พอดีลูกชายท่านเศรษฐี ร้องเอ่ยถามว่าพี่จะไปไหน มาเปลี่ยนกันพี่ท่านไม่ต้องไป ไม่เป็นไรธุระจะทำแทน ** ขอเพียงแต่พี่ชายช่วยเล่นคลี ต้องทำแต้มให้มีจนมากแสน เอาชนะให้ได้ด้วยคะแนน ทำตามแผนเรื่องธุระอย่ากังวล ** เนื่องด้วยเหตุให้ทุกข์ผู้อื่นก่อน ทุกข์นั้นจึงกลับย้อนให้สับสน จะฆ่าเขาคนถูกฆ่าคือลูกตน ท่านเศรษฐีหมองหม่นในอุรา ** ธรรมชาติอสรพิษที่คิดร้าย ก็ไม่วายแผลงฤทธิ์คิดจะฆ่า ทำให้ท่านต้องครุ่นคิดพิจารณา หาวิธีดูว่าฆ่าอย่างไร ** จึงส่งไปหมู่บ้านคนเก็บส่วย ยืมมือเขาให้ช่วยอย่าเหลวไหล ถึงกลางวันฆ่ากลางวันโดยทันใด ถึงเมื่อไรฆ่าเมื่อนั้นในทันที ** โฆสกะถือสารผ่านมาถึง หมู่บ้านซึ่งเป็นที่พัก ณ ที่นี่       รีบไปหาเจ้าของบ้านไม่รอรี รายงานตัวตามที่เขาบอกมา ** ภรรยาเพื่อนเศรษฐีดีใจนัก ใจนึกรักโฆสกะเมื่อเห็นหน้า อยากจะยกลูกสาวให้เป็นภรรยา จึงต้อนรับเข้ามาด้วยจริงใจ

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๑๑  ลูกสาวท่านเศรษฐีแปลงสาร

** พระพุทธองค์ได้ตรัสเอาไว้ว่า ความรักจักเกิดมาด้วยสองสิ่ง เคยอยู่ร่วมกันมาอย่าประวิง ทั้งพักพิงเกื้อกูลกันหมั่นดูแล ** ในอดีตธิดาท่านเศรษฐี เป็นผู้มีบุรพกรรมตามกระแส อยู่ร่วมกันในกาลก่อนไม่อ่อนแอ คอยดูแลโฆสกะมาจนตาย ** ครั้นมีสารสั่งฆ่าโฆสกะ เกรงจะเกิดหายนะดังมั่นหมาย โฆสกะนอนหลับอย่างสบาย แม่โฉมฉายแปลงสารกาลนั่นเอง ** ถึงเมื่อใดจงจัดการจากบ้านส่วย จัดบรรณาการไปด้วยอย่าข่มเหง ทำมงคลวิวาห์ให้ครื้นเครง มีดนตรีบรรเลงให้รื่นรมย์ ** ปลูกเรือนหอสองชั้นให้สวยหรู ลูกเศรษฐีเป็นคู่ดูเหมาะสม ทำสำเร็จมีของขวัญยอดนิยม ให้ทุกคนได้ชื่นชมอย่างแน่นอน ** โฆสกะตื่นมาลาเศรษฐี รีบเดินทางทันทีมิหยุดหย่อน เพื่อทำงานให้เสร็จได้รีบจร กลับคืนย้อนสู่เรือนเหมือนดังเดิม ** พวกนายส่วยรู้เรื่องจากจดหมาย รีบกระจายบอกกล่าวเป็นข่าวเสริม แสนยินดีช่วยกันหมั่นเพิ่มเติม จากริเริ่มจนสุดท้ายสำเร็จพลัน ** เป็นอันว่าโฆสกะเข้าพิธี วิวาห์ลูกเศรษฐีดังหมายมั่น ได้ครองเรือนเคียงคู่อยู่ด้วยกัน ทุกคืนวันมีสุขสนุกสบาย ** ฝ่ายเศรษฐีมีทุกข์เข้าโถมทับ กินไม่ได้นอนไม่หลับกระสับกระส่าย ทำไมหนอจึงฆ่ามันไม่ตาย จึงทุรนทุรายจนลงแดง ** ภรรยาโฆสกะได้สั่งการ ให้พวกบริวารช่วยกันแจ้ง ถ้าข่าวคราวของเศรษฐีอย่าแสดง ใ้ฆสกะได้เคลือบแคลงรับรู้เลย ** จงบอกนางคนเดียวเท่านนั้นพอ ใคร่ร้องขอจงได้อย่าเปิดเผย จะเป็นคนสั่งการเหมือนที่เคย ใครเฉยเมยมีโทษโปรดเข้าใจ ** ท่านเศรษฐีโกรธแค้นโฆสกะ พูดจริงนะสมบัติเราไม่ให้ อยากจะพบโฆสกะโดยเร็วไว สั่งการไปรีบมาหาจะพบมัน ** ภรรยาโฆสกะจึงถามดู เพื่อให้รู้อาการอย่างไรนั่น ครั้นรู้ว่าไม่หนักไม่สำคัญ ไม่ให้โฆสกะหันกลับไปมอง ** ท่านเศรษฐีส่งข่าวครบสามครั้ง แต่ก็ยังไม่เห็นหน้าพาเศร้าหมอง อาการป่วยกำเริบเข้าครอบครอง ใกล้จะต้องอาสัญอย่างมั่นคง ** จนสุดท้ายรู้ว่าอาการหนัก บอกผัวรักให้เข้าใจดังประสงค์ ถึงวาระท่านเศรษฐีคงปลดปลง วายชีพลงสิ้นใจอีกไม่นาน ** นางจึงบอกโฆสกะให้รู้ว่า เราไปเยี่ยมบิดาคารวะท่าน พร้อมทั้งบอกเรื่องราวและอาการ ขืนชักช้าเนิ่นนานคงสายไป ** เมื่อถึงแล้ววางอุบายให้โฆสกะ นางจะยืนด้านศีรษะเศรษฐีใหญ่ โฆสกะยืนปลายเท้าโดยเร็วไว แล้วบอกให้รับทราบว่าลูกมา ** ท่านเศรษฐีอยากบอกให้รับรู้ สมบัติที่มีอยู่อย่ากังขา จะไม่ไม่ให้เจ้าเลยเอ่ยวาจา กลับพูดว่ามอบให้เจ้าได้ครอง ** เมื่อกล่าวจบเศรษฐีก็สิ้นใจ ละจากโลกนี้ไปใจเศร้าหมอง ทุคติเป็นที่หวังดังใจปอง ต้องร่ำร้องรับกรรมที่ทำมา ** เมื่อปลูกข้าวได้ข้าวอย่างหมายมั่น เมื่อปลูกมันได้มันดังปรารถนา เมื่อทำดีมีสุขทุกเวลา เมื่อทำชั่วทุกข์พาให้ร้อนรน

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๑๒  โฆสกะรับตำแหน่งเศรษฐี

** อุเทนราชทราบข่าวท่านเศรษฐี จึงรีบมีบัญชาอุราหม่น ให้จัดการเรื่องศพในบัดดล เพื่อเป็นเกียรติแก่คนที่จากไป ** ครั้นงานศพเสร็จสรรพดังใจหมาย จึงคิดตั้งลูกชายเศรษฐีใหญ่ เป็นเศรษฐีสืบต่อโดยเร็วไว ทรงรับสั่งโดยไม่คิดรอรี ** ทรงโปรดให้โฆสกะได้เข้าเฝ้า เพื่อโปรดเกล้าแต่งตั้งสมศักดิ์ศรี แต่บังเอิญฝนตกมาพอดี พระลานหลวงจึงมีน้ำเจิ่งนอง ** โฆสกะกระโดดข้ามน้ำนั้น เพื่อเข้าเฝ้าราชันรับสนอง ครั้นแต่งตั้งสำเร็จไม่คะนอง เดินสำรวมย่างย่องออกจากวัง ** พระราชาได้ตรัสให้เรียกหา รีบตามตัวกลับมาตามรับสั่ง โฆสกะบังคมหน้าบัลลังก์ พร้อมจะฟังพระดำรัสตรัสโดยไว ** ตอนเข้าวังกระโดดและโลดเต้น เรามองเห็นยังขำเราจำได้ แต่ตอนกลับสำรวมอย่างจริงใจ เพราะเหตุใดจงเฉลยเอ่ยวาจา ** โฆสกะกราบทูลเฉลยถ้อย ตอนเข้ามาข้าน้อยไร้เดียงสา รับตำแหน่งที่พระองค์ทรงให้มา ตัวของข้าเป็นผู้ใหญ่ใจต้องเจียม ** อุเทนราชพอใจในคำตอบ คนผู้นี้ดำริชอบสงบเสงี่ยม วางตัวดียากจะมีใครทัดเทียม รู้ธรรมเนียมเจรจาพาเจริญ ** เศรษฐีโฆสกะขมันขมี ตั้งโรงทานทันทีน่าสรรเสริญ สละทรัพย์วันละพันพร้อมชวนเชิญ คนกำพร้าคนเดินทางมาไกล ** รับประทานอาหารให้อิ่มหนำ ก่อนจะทำกิจกรรมหรือไปไหน ให้อิ่มท้องเสียก่อนทำอะไร เมื่อสงเคราะห์ทำให้ใจสบาย

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๑๓  เพื่อนแท้ที่ไม่เคยเห็นหน้า

** จะขอกล่าวถึงเศรษฐีอีกท่านหนึ่ง ผู้ที่พึงนับว่าเป็นสหาย ของท่านโฆสกะพ่อยอดชาย ทั้งสองนายไม่เคยพบหน้ากัน ** มีชื่อว่าท่านภัททวดีย์ เป็นเศรษฐียิ่งใหญ่ในเขตขันธ์ นครภัททวดีมีสัมพันธ์ เป็นเพื่อนที่รักกันแม้อยู่ไกล ** เนื่องจากการบอกกล่าวของพ่อค้า ต่างส่งบรรณาการเพื่อมอบให้ ผูกสัมพันธ์เป็นเพื่อนด้วยจริงใจ วันเวลาผ่านไปใจมั่นปอง ** ในกาลนั้นอหิวาห์ตกโรค ได้ระบาดแสนโศกและเศร้าหมอง หลายหลายคนโศกาน้ำตานอง หลายหลายคนถึงต้องวายชีวา ** ภัททวดีย์เห็นว่าไม่ดีแน่ ขืนเชือนแชต้องดิ้นสิ้นสังขา พาลูกเมียหนีไปจากพารา ต่างมุ่งหน้าสู่กรุงโกสัมพี ** โฆสกะเศรษฐีเป็นที่หมาย เป็นที่พึ่งสุดท้ายในกรุงศรี เดินทางมาเสบียงหมดพอดี เข้าพักที่ศาลาประตูเมือง ** หวังบำรุงร่างกายให้ดีก่อน แล้วจึงจรบอกเพื่อนเพื่อบอกเรื่อง และขอความช่วยเหลือยามฝืดเคือง ไม่ฟูเฟื่องเดือดร้อนพอผ่อนปรน ** ครั้นรุ่งเช้าลูกสาวไปโรงทาน เพื่อขอรับอาหารยามขัดสน พอประทังชีวิตคิดดิ้นรน เมื่อถึงคราวอับจนต้องทนไป ** มิตตกุฎุมพีผู้ดูแล ได้ร้องถามว่าแม่รับเท่าไหร่ แม่สาวน้อยรีบตอบโดยเร็วไว ขอรับไปสามส่วนควรแก่การ ** เจ้าหน้าที่จัดให้ตามที่ขอ เมื่อรับแล้วไม่รีรอเอ่ยคำขาน ขอบคุณที่การุณด้วยดวงมาน มอบอาหารให้ประทังยังชีพตน ** แล้วกลับไปที่พักโดยทันที นำอาหารที่มีไม่หมองหม่น เพื่อให้แม่และพ่อทั้งสองคน รับประทานยามจนพอพ้นตาย ** แม่และลูกผูกรักในตัวพ่อ ได้ร้องขอรีบทานก่อนจะสาย เป็นผู้นำต้องกินให้มากมาย ด้วยมุ่งหมายหวังพึ่งไปนานนาน ** พ่อหิวมากทานมากจนหมดสิ้น ตกกลางคืนจึงดิ้นละสังขาร ทิ้งลูกเมียผจญภัยใจร้าวราน เมื่อเศรษฐีถึงกาลกิริยา ** ทั้งแม่ลูกครวญคร่ำน้ำตาไหล พ่อจากไปหวนไห้อาลัยหา เห็นหลัดหลัดต้องพลัดไปไกลตา อนิจจาเวรกรรมเฝ้าคร่ำครวญ ** วันรุ่งขึ้นจึงไปรับอาหาร เหมือนวันวานแต่รับเพียงสองส่วน รีบกลับมาที่พักไม่เรรวน จึงรีบชวนแม่ทานทันทีเลย ** แม่อดมาหลายวันคงหิวมาก ลูกจึงอยากให้อิ่มอย่านิ่งเฉย เพราะรักแม่อยากให้ได้เสบย ลูกรักแม่จังเลยต้องดูแล ** เป็นเวรกรรมทำมาแต่ปางก่อน กรรมจึงย้อนมาสนองตามกระแส แสนเจ็บปวดรวดร้าวในดวงแด เพราะว่าแม่มาตายไปอีกคน ** ด้วยอาหารไม่ย่อยจึงเกิดเหตุ เป็นอาเพศมาทำลายให้ฉงน พ่อและแม่ถึงกาลต้องวายชนม์ คงอับจนหนอชีวิตเมื่อคิดไป ** ครั้นรุ่งเช้าเดินมารับอาหาร ที่โรงทานของท่านเศรษฐีใหญ่ เมื่อถูกถามจะรับไปเท่าใด ตอบจากใจขอรับเพียงส่วนเดียว ** มิตตกุฎุมพีจึงต่อว่า จงฉิบหายเถิดหนาพาใจเสียว ทำไมจึงหยาบคายเสียจริงเจียว เพียงอาหารนิดเดียวต้องด่ากัน ** มิตตกุฎุมพี่จึงชี้แจง เพื่อแสดงความจริงทุกสิ่งสรรพ์ ถึงเรื่องราวที่ผ่านมาสารพัน วันก่อนนั้นรับอาหารไปมากมาย ** ในวันแรกแม่รับไปสามส่วน วันที่สองเนื้อนวลมารับสาย รับเพียงแค่สองส่วนดูน่าอาย วันสุดท้ายจึงรู้ประมาณตน ** รับไปเพียงหนึ่งส่วนคงพอดี ไม่โลภมากอยากมีจนสับสน นางจึงเล่าเรื่องราวว่าสามคน พ่อแม่ลูกอับจนขอพึ่งพา ** อันที่จริงพวกเราเป็นเศรษฐี ในตระกูลภัททวดีย์มีปัญหา หนีโรคร้ายที่ชื่ออหิวาต์ หวังเข้ามาพึ่งบุญพออุ่นใจ ** มิตตกุฎุมพี่เมื่อรู้เรื่อง เป็นเศรษฐีรุ่งเรืองในเมืองใหญ่ เอ่ยวาจาบอกนางในทันใด ไม่เป็นไรมาเป็นลูกสาวเรา ** จึงตั้งนางในตำแหน่งของลูกสาว พร้อมเอ่ยกล่าวจะดูแลไม่ให้เหงา มอบความรักความจริงใจไม่ดูเบา ครอบครัวเราจะมีสุขอย่างยั่งยืน

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๑๔  เพราะทำรั้วจึงชื่อสามาวดี

** ธิดาน้อยอาศัยกุฎุมพี ชีวิตก็เริ่มมีความราบรื่น มีความสุขมากขึ้นทุกวันคืน ได้รับการหยิบยื่นสิ่งที่ดี ** มาวันหนึ่งจึงถามท่านมิตตะ ท่านพ่อคะโรงทานเสียงอึงมี่ เราควรจะแก้ไขไม่ให้มี เสียงเหล่านี้ประจานจึงจะควร ** ท่านมิตตะตอบว่าทำไม่ได้ จึงปล่อยไปไม่ใช่จะสงวน นางตอบว่าทำได้ใช่ลามลวน จึงบอกไปตามกระบวนที่คิดมา ** ท่านจงสร้างประตูเป็นสองด้าน พอประมาณไม่กว้างมากหนักหนา เข้าออกได้คนเดียวเท่ากายา แล้วสั่งว่าเข้าออกคนละทาง ** กุฎุมพี่เห็นดีเห็นงามด้วย เราจะช่วยให้สำเร็จไม่ขัดขวาง รีบบอกไพร่ทำตามความคิดนาง ที่ได้วางเอาไว้ทุกประการ ** เสียงที่ดังมากมายในตอนเช้า กลายเป็นความเงียบเหงาทุกสถาน เหมือนกับไม่มีคนมาโรงทาน ผิดกับเมื่อวันวานเสียงอื้ออึง ** ธิดาน้อยได้ชื่อ "สามาวดี" เพราะธิดาคนนี้คิดไปถึง การทำรั้วแก้ไขไม่อึงคนึง ในที่สุดเสียงจึงเงียบหายไป ** วันหนึ่งโฆสกะจึงเอ่ยถาม เพื่อต้องการรู้ความจริงเป็นไฉน เลิกโรงทานไปแล้วหรืออย่างไร ด้วยเหตุใดเสียงเงียบเสียงพวกมัน ** กุฎุมพีมิตตะจึงเฉลย ไม่เลิกโรงทานเลยดังหมายมั่น มีคนรับอาหารเหมือนทุกวัน คนเหล่านั้นเป็นอยู่อย่างสบาย ** จึงได้เล่าเรื่องที่ผ่านมา ถึงบิดาของนางผู้สหาย ของโฆสกะที่ดิ้นรนเพื่อหนีตาย แต่ต้องถึงชีพวายทั้งผัวเมีย ** โฆสกะรู้ความจึงถามว่า บัดนี้เจ้าสามาไปไหนเสีย นางคงเดือดร้อนใจดังไฟเลีย อยากปลอบให้คลายละเหี่ยเลิกเสียใจ ** เมื่อได้พบสามาวดีที่น่ารัก จึงแจ้งให้ประจักษ์แถลงไข ลูกของเพื่อนเหมือนลูกพ่อก่อสายใย ต่อนี้ไปคือพ่อลูกผูกสัมพันธ์ ** จุมพิตนางที่ศีรษะสื่อความหมาย พ่อจะรักไม่เสื่อมคลายนะจอมขวัญ มอบบริวารห้าร้อยให้เร็วพลัน ตั้งนางนั้นในตำแหน่งลูกคนโต

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

** หน้า ๑ **      ** หน้า ๒ **     ** หน้า ๓ **