.....พระสนิมแดง...บางท่านที่ไม่ใช่นักนิยมพระเครื่อง หรือใช่ แต่ไม่ได้เป็นสายตรงของพระประเภทนี้ ก็อาจจะไม่รู้จัก เพียงแค่ไอ้ยินแต่ชื่อเรียกเท่านั้น จะขออธิบายพอสังเขปเท่านั้น เพราะถ้าจะอธิบายกันเป็นเรื่องเป็นราวตามหลักวิชาการ เห็นจะไม่ไหวเพราะผมเองก็ไม่ได้ร่ำเรียนมาทางด้านนี้ และก็ขี้เกียจไปก๊อบของท่านอื่นมาให้อ่าน เพราะมันตะขิดตะขวงใจตนเอง เหมือนๆ ไปขโมยความรู้ของคนอื่นเขามาเป็นของตนเองละครับ หิริโอตัปปะ ในตัวเองก็เลยยั้งไว้ดีกว่า ใครอยากได้ความรู้ ก็ เข้าไปหาอ่านเอาเอง
.....อธิบายกันง่ายๆแบบชาวบ้านละกันครับ สนิมแดง อาการที่เกิดก็เหมือนกับสนิมเหล็ก หรือสนิมในโลหะต่างๆ ที่เกิดโดยการได้รับความชื้นในอากาศเข้าสัมผัสกับองค์พระ เกิดปฏิกิริยาทางเคมีโดยทฤษฎีใดกระผมก็ไม่ทราบเหมือนกัน แต่สนิมแดงในพระเครื่องนี้ จะเกิดในโลหะที่ทำมาจากตะกั่ว หรือที่เรียกกันว่า ชินตะกั่วนั่นแหละครับ เช่น พระร่วงรางปืน พระท่ากระดานกรุต่างๆ พระเทริดขนนก พระหูยานเนื้อชินตะกั่ว ฯลฯ มีอีกเยอะครับ จารนัยไม่หมด ยกมาที่ดังๆ และราคาเช่าหาแพงๆ ก็แล้วกัน
.....มีเก๊ไหม..เยอะเลยครับ บางท่านเรียกพระโรงงาน คือทำกันเป็นล่ำ เป็นสัน ขายส่งกันทีแบบชั่งกิโล หรือนับขายกันเป็นร้อยละครับ ผู้ที่ซื้อส่วนใหญ่ก็พวกแผงในสนามพระที่ขายเฉพาะพระที่ทำเลียนแบบ ก็พระเก๊ นั่นละครับ แล้วบรรดาพวกรายย่อยที่นิยมพระปลอมมาหลอกขายคนที่ไม่เป็น ก็ไปหาเลือกซื้อมาขายอีกต่อนึง กระจัด กระจายออกไปทั่ว
.....ดูยากไหม...คนเป็นก็บอกไม่ยาก คนไม่เป็นก็บอกยาก เป็นธรรมดาครับ แต่ก็มีประเภทดูไม่เป็นแล้วอวดสู่รู้ว่าข้าดูเป็น แบบนี้ก็แยะครับ ไม่มีความรู้อะไร ของแท้ๆบางทียังไม่เคยจับต้องส่องดู ดันอวดวิชาซะแล้ว แต่จะออกในรูปมั่วซั่ว เป็นบ้างไม่เป็นบ้าง ก่อนอื่นตีเก๊ก่อนเลย ไปเจอะพระที่เก๊จริงๆ ก็รอดตัวไป แต่บางทีไปเจอพระแท้ดูง่ายๆเข้า ไอ้ความที่ตัวเองไม่มีความรู้ อาศัยมั่วเอา ไปตีพระของเขาเก๊ โห แทบเป็นเรื่อง เป็นราว พระกรุระดับสนิมแดง อายุการสร้าง 500-600 ปีขึ้นไป มูลค่าหลักหมื่นปลาย ถึงแสนขึ้นยันล้าน ไปตีของเขาเก๊ เจ้าของพระลมออกหู ถ้ามีปืนคงยิงไอ้คนปากเสียเค้เก้ ไปแล้ว ก็เตือนๆกันเอาไว้ ถ้าไม่เป็นก็อย่าไปริตั้งตัวเป็นอาจารย์ให้เลข...เอ๊ย...ม่ายช่าย...ดูพระให้เขาเลยครับ เดี๋ยวจะเสียคนตอนแก่เปล่าๆ เอ๊...ว่าใคร...ไม่ได้ว่าใครนะคร้าบบบ...
.....แล้วดูอย่างไร...ก็ต้องศึกษาละครับ ไม่ศึกษาเรียนรู้ จู่ๆจะดูเป็นได้อย่างไร บางคนแนะนำให้หาของหมายถึงพระที่ราคาเช่าหาไม่แพงเท่าไร เอามาเป็นครู ดูตัวอย่างการเกิดสนิม การวิวัฒนาการของสนิม แล้วพระอะไรที่พอจะหามาดูได้แทนพระแพง บางท่านก็บอกให้หาพระเนื้อตะกั่วแบบพระแก้บนที่มีอายุการสร้างราวต้นกรุงรัตนโกสินทร์ อายุก็คงราว เฉียดๆ 200 ปี ราคาเช่าหาก็คงอยู่หลักพันต้นแหละครับ แต่เดี๋ยวนี้ก็หายากพอควร
.....แล้วไงต่อ.....ได้มาแล้ว หมายถึงของแท้ๆ นะครับ จะเช่าหาก็ดูให้ดีก่อน ให้คนขายรับประกัน เก๊ คืนได้ด้วย เอามาดูผิวพระ ฝ้าที่เกาะบนผิวพระ และก็สนิมแดง สนิมแดงในพระที่ว่ามานี้ จะไม่เหมือนกับสนิมที่อยู่บนพระที่มีอายุการสร้างมากกว่า 500 ปี ขึ้นไป สีจะต่างกัน ความหนาแน่นของสนิมก็ต่างกันตามอายุพระ ถ้าพระตัวอย่างมีสนิมจัด หมายถึงแยะ ขึ้นเกาะผิวพระมากก็โชคดี เพราะจะดูและศึกษาง่าย ต้องเข้าใจธรรมชาติของสนิมด้วยครับ
.....เกิดขึ้นมาจากเนื้อในของวัตถุตะกั่วที่นำมาสร้างพระ ต้องเนื้อตะกั่วเท่านั้นนะครับ ถึงจะเกิดสนิมแดง ถ้าเนื้ออื่นเห็นเป็นสีคล้ำๆบางทีออกน้ำตาลแดง นั่นไม่ใช่ แต่เป็นสนิม ที่เรียกกันว่า สนิมน้ำหมาก ส่วนใหญ่จะเกิดในพระเนื้อทองเหลือง หรือเนื้อทองผสม
.....สนิมแดงจะเกิดจากในเนื้อพระโดยผ่านขั้นตอนมาจากสนิมไขขาวก่อน แล้วก็ค่อยๆวิวัฒนาการเจริญเติบโตเหมือนกับมีชีวิตครับ จากสีขาวออกเหลืองของสนิมใขเป็นจุดเล็กๆ เริ่มมาเป็นสีชมพู และทวีความเข้มขึ้นเรื่อยๆจนออกสีแดง ไม่ใช่แค่วันสองวันเหมือนเพาะถั่วงอกนะครับ ใช้เวลาเป็นปี และอยู่ที่สภาพแวดล้อมของพระด้วย ถ้าเก็บใส่กล่องไม่กระทบมือ หรือแสงเดือนแสงตะวันเลย สนิมก็ขึ้นช้า คือเหมือนไม่สกปรก ขี้ไคลไม่มีละครับหลักการเดียวกัน ถ้านำพระมาห้อยคอแทบจะตลอดเวลาจะเกิดสนิมเร็วขึ้นและมาก นัยว่าได้รับความชื้นจากตัวเหงื่อของเรา แต่บางที ก็ไม่ได้เกิดผ่านสนิมไขขาวนะครับ เกิดเป็นจุดๆ ขึ้นจากเนื้อพระสู่ผิวโดยตรงเลย
......แล้วสนิมในพระปลอมล่ะ... สังเกตให้ดี ของแท้สนิมจะมาจากเนื้อใต้ผิว ถ้าของเก๊ จะอยู่บนผิว ก็พวกพี่เล่นเอาสีทานี่ครับ กรรมวิธีที่ทราบมานักทำพระปลอม มักใช้สีโป๊วรถยนต์ นึกออกไหมครับ ที่มีสีแดงเข้มบ้าง จางบ้าง มาแต้มใส่องค์ บางองค์ฝีมือปลอมเนียนมากก็หลอกพวกมือใหม่หัดส่องสบาย แต่พวกที่เขี้ยวลากดินดูเป็นผ่านยากยิ่งได้จับต้องส่องดูยิ่งยากใหญ่ ของเก๊ พิสูจน์ง่ายครับ แช่ในทินเน่อร์ไม่เกินวัน สนิมปลอมหลุดหมด แต่ถ้าของแท้ปีนึงก็ไม่เป็นไร ไม่มีหลุด เพราะเกิดมาจากในเนื้อเกาะแน่นแทบจะเป็นเนื้อเดียวกัน ไม่แนะนำให้ทดลองเอาของแท้ไปแช่นะครับ สนิมไม่หลุด แต่สีจะซีดเพราะโดนกัด กว่าจะคืนตัวแบบเดิม ใช้เวลาเป็นปีครับ แต่ถ้าพระราคาไม่แพงก็แล้วแต่ไม่ห้าม ถ้าแพงอย่า จะเสียราคาเอาง่ายๆ
.....ขอขอบคุณ ภาพจาก อินเทอร์เน็ต