สุขภาพจิตดี

สุขภาพจิตดี ด้วยการปรับวิธีคิดให้เหมาะสม

ความคิดที่ไม่ถูกต้อง การคิดด้วยเหตุด้วยผลที่เหมาะสม

ฉันไม่มีคุณค่าพอที่จะรัก เพราะไม่เคยมีใครแสดงท่าทีว่ารักฉัน
วิธีแสดงออกของความรัก ความห่วงใยของคน มีหลากหลายวิธี ทั้งทางตรงและทางอ้อม
ลองพิจารณาดูใหม่ อาจจะเห็นอะไร ที่ต่างไปจากเดิมก็ได้ อีกประการหนึ่ง แค่เป็นคนดี
ไม่สร้างความเดือดร้อนให้ใคร ก็ถือว่ามีคุณค่าระดับหนึ่งแล้ว จงภูมิใจในตัวเอง
ทำหน้าที่ของตัวเองให้ดี ใครๆ ก็ต้องชื่นชม

เป็นหน้าที่ของฉันเท่านั้น ที่จะต้องแก้ปัญหาทั้งหลาย ปัญหาในชีวิตประจำวันของคนเรา
มักเกี่ยวข้องกับคนอื่นๆ ด้วย อย่าคิดแทนคนอื่นว่า เขาทำไม่ได้ ทำให้เราต้องรับผิดชอบทุกเรื่อง
การหันหน้าเข้าหากัน ร่วมกันปรึกษาหาทางออก จึงเป็นสิ่งที่ควรทำ ไม่ใช่เป็นหน้าที่คนใดคนหนึ่ง
หรือคิดว่าเป็นเรื่องเสียหน้า หรือต้องเกรงใจ ที่จะขอความช่วยเหลือคนอื่น เพราะถ้าคิดอย่างนั้น
นอกจากจะแก้ปัญหาไม่ได้ หรือได้อย่างยากเย็นแล้ว ยังทำให้เหนื่อยหน่าย
หมดกำลังใจ และรู้สึกท้อแท้กับชีวิต

ใครๆ ทุกคนต้องชอบฉัน ไม่มีใครในโลกนี้ไม่เคยถูกนินทา ธรรมชาติของสิ่งต่างๆ ย่อมมีคู่กัน
มีมืด มีสว่าง มีดี มีเลว มีคนชอบชมคนอื่น มีคนชอบติเตียนคนอื่น ฯ การคิดอะไรที่ฝืนธรรมชาติ
นอกจากจะไม่ถูกต้องแล้ว ยังทำให้ไม่สบายใจด้วย ทำตัวเองให้เป็นคนดี และมั่นใจตัวเอง
โดยไม่ต้องให้คนอื่นมาบอก มีความสุขกว่าอะไรทั้งหมด เพราะไม่ต้องเหนื่อย
ที่ต้องเที่ยวเอาใจคนอื่น เพื่อให้เขามาชม

ฉันต้องทำสิ่งต่างๆ ได้ดีที่สุด และต้องไม่มีการล้มเหลวเรื่องใดๆ ทั้งสิ้น
การคิดอะไรแบบสุดโต่ง นอกจากจะต้องเคร่งเครียดอยู่ตลอดเวลาแล้ว
โอกาสสำเร็จก็เป็นไปได้ยาก เพราะการงาน หรือการดำเนินชีวิตของคนเรา
ไม่สามารถเป็นอิสระในตัวเอง ต้องเกี่ยวข้องกับคนอื่น หรือแม้แต่สิ่งแวดล้อมทางกายภาพ
ข้อจำกัดเหล่านี้ อาจทำให้สิ่งที่คิดไว้อย่างดีแล้ว ไม่เป็นไปตามแผนก็ได้

ในชีวิตนี้ ฉันสามารถมีความรักได้เพียงครั้งเดียวเท่านั้น การจำกัดขอบเขตตัวเองในเรื่องต่างๆ
หรือยึดติดกับความคิดที่ขาดความยืดหยุ่น จะทำให้เครียด และหวั่นไหวมาก เมื่ออะไรไม่เป็นไปอย่างที่คิด
ฉะนั้นควรเปิดใจให้กว้าง สำหรับเรื่องต่างๆ ที่ผ่านเข้ามาในชีวิต จะทำให้มีความสุขขึ้น
กรณีของความรักก็มีหลายแบบ ทั้งความรักของพ่อแม่ เพื่อนฝูง และความรักแบบชู้สาว
ทุกอย่างไม่ได้ขึ้นอยู่กับเราเท่านั้น แต่มีอีกฝ่ายอยู่ด้วย เราไม่สามารถบังคับให้คนอื่น
ทำตามที่เราต้องการได้เสมอไป และชีวิตของคนเรา ยังมีเรื่องอื่นๆ อีกมากมาย
ไม่ใช่ว่ามีแต่เรื่องนี้เรื่องเดียว อย่าเอาตัวเอง ไปผูกติดอยู่กับอะไรแน่นเกินไป
เพราะอาจจะพลาดโอกาสดีๆ อย่างอื่นก็ได้

ถ้าฉันเล่าปัญหาของฉันให้คนอื่นฟัง เขาต้องหัวเราะเยาะฉันแน่ๆ ไม่มีใครในโลกที่ไม่มีปัญหา
และแต่ละคนก็รับรู้ หรือรู้สึกต่อปัญหาในระดับที่ต่างกัน แม้ว่าจะเป็นเรื่องเดียวกันก็ตาม
ไม่มีใครผิดใครถูก ทุกอย่างขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่าง ทั้งจากตัวเอง และพื้นฐานการที่ถูกเลี้ยงดูมา
ร่วมกับมาตรฐานสังคมของตนเอง การคิดว่าเรื่องของเรา เหลวไหลไร้สาระในสายตาคนอื่น
เป็นสิ่งที่เราไปคิดแทนคนอื่น ซึ่งความจริงอาจจะไม่เป็นอย่างนั้นก็ได้
หรือถ้าเกิดเหตุการณ์อย่างนั้นจริงๆ ก็เป็นเรื่องธรรมดา ใครๆ ก็เป็นได้
ไม่ใช่เรื่องคอขาดบาดตาย ที่จะต้องเกรงกลัวหรืออับอาย

บางครั้งฉันมีความรู้สึกเศร้า หดหู่ ฉันต้องเป็นโรคจิตแน่ๆ คนที่จะบอกว่าใครเป็นโรคจิต
ต้องเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านจิตเวชศาสตร์ ไม่ใช่ใครๆ ก็บอกได้ คำพูดเล่นๆ ติดปาก
เวลาเห็นใครมีลักษณะท่าทางที่ไม่ปกติ ว่าเป็นโรคจิต จึงไม่ใช่ว่าถูกต้องเสมอไป
เช่นเดียวกับอารมณ์เศร้า หดหู่ ก็เป็นสิ่งที่อาจจะเกิดได้ในคนปกติทั่วๆ ไป ที่มีเรื่องทุกข์ใจ
หรือเจ็บป่วยเรื้อรัง เมือสถานการณ์ผ่านไปก็ดีขึ้น ถ้ามีอาการคงอยู่นาน หรือมีอาการมาก
จนรบกวนการดำรงชีวิตประจำวันตามปกติ ก็ควรไปพบนักจิตวิทยาหรือจิตแพทย์
เพื่อรับการประเมินหรือตรวจให้ชัดเจน ไม่ควรคิดเอาเองจนป่วยไปในที่สุด

อารมณ์เศร้าที่เกิดขึ้น ไม่มีทางดีขึ้นหรือหายได้เลย อย่าคิดเอาเอง ควรพบผู้เชี่ยวชาญ
เพื่อตรวจดูในแน่ชัดว่าเป็นอะไร แล้วรับคำแนะนำการปฏิบัติตัว หรือการรักษาที่เหมาะสม

ถ้าฉันแก้ปัญหาไม่สำเร็จ ฉันก็ไม่คิดจะลองใหม่ เพราะรู้ว่ายังไง ก็ไม่มีทางสำเร็จอยู่ดี
การคิดอะไรในด้านเดียว และเป็นด้านร้าย มีแต่จะทำให้ล้มเหลว
เพราะมันล้มเหลวตั้งแต่คิดไม่สู้แล้ว ควรปรับวิธีคิดใหม่ เช่น ถ้าไม่ลองแก้ไข
ผลก็คือลบ แต่ถ้าลองแก้ดู ผลอาจจะออกมาลบหรือบวกก็ได้ ฉะนั้นลองแก้ดู
อย่างน้อยก็เสมอตัว ไม่ได้มีอะไรเสียมากขึ้น

ฉันไม่สามารถกำหนด วิถีชีวิตของตนเองได้ วิถีชีวิตของคนเราเกิดจากปัจจัยหลายๆ อย่าง
ทั้งจากตัวเอง เช่น บุคลิกภาพ ความฉลาด การศึกษาและโอกาส และจากคนและสิ่งแวดล้อม
ที่กำหนดความเป็นไปได้ ปัจจัยเหล่านี้ ต้องเกี่ยวข้องสัมพันธ์กันอยู่เสมอ ไม่มีปัจจัยใดปัจจัยหนึ่ง
ที่กำหนดทุกสิ่งทุกอย่างได้ แต่เราสามารถกำหนดวิถีชีวิตตัวเองได้ โดยใช้คุณลักษณะดีๆ
ที่มีอยู่ให้เต็มที่ โอกาสจากสิ่งแวดล้อม ก็น่าจะดีได้ระดับหนึ่ง การที่คิดว่าไม่สามารถกำหนดตัวเองได้
เป็นการยอมรับชะตากรรมโดยดุษฎี หรืออาจจะเป็นข้อแก้ตัวที่จริงๆ แล้วไม่กล้าสู้
กลัวล้มเหลว ซึ่งการคิดอย่างนี้ ไม่เป็นผลดีกับตัวเองเลย

การหนีไปให้พ้นจากปัญหา เป็นเรื่องที่ฉันจะทำ มากกว่าเข้าไปเผชิญหน้ากับมัน
การคิดอย่างนี้เท่ากับยอมแพ้ต่อเรื่องต่างๆ ตั้งแต่ต้น และไม่มีทางที่จะช่วยแก้ปัญหาได้
นอกจากนั้น ก็จะทำให้เกิดปมปัญหาเพิ่มขึ้นทุกวัน คนเราไม่มีทาง
ที่จะหนีปัญหาได้ทุกเรื่องหรือตลอดเวลา การค่อยๆ พิจารณาสิ่งที่เกิดขึ้น
มองหาสิ่งที่จะช่วยการแก้ปัญหาได้ แล้วขอความช่วยเหลือ หรือความร่วมมือ
ดีกว่าที่จะต้องหนีไปตลอดชีวิต ซึ่งอาจจะยากและ เหนื่อยกว่าเสียอีก

รศ.พญ. กนกรัตน์ สุขะตุงคะ

แหล่งข้อมูล : Siriraj E-Public Library - www.si.mahidol.ac.th