ต่อไป →

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

มงคล ๓๘ ประการคำกลอน

ตอนกำเนิดมงคล

** จะขอกล่าวเรื่องราวอุดมผล คือ "มงคล" ให้ได้คิดจิตผ่องใส ครั้งสมัยพุทธกาลเนิ่นนานไกล มีเหตุการณ์ยิ่งใหญ่มาถกกัน ** อันคนเราเกิดมาจากที่ไหน เมื่อตายแล้วจะไปที่ไหนนั่น ทำอย่างไรจะมีสุขทุกคืนวัน ต่างมุ่งมั่นพูดจาพาวุ่นวาย ** มีหลายคนจึงมีหลายความคิด ถูกหรือผิดมีมากหลากความหมาย เวลาผ่านมงคลมีมากมาย แต่อรรถาธิบายไม่ได้เลย ** พระพุทธองค์ผู้ทรงตรัสรู้ ประทับอยู่ "เชตวัน" อันผ่าเผย เทพบุตรทูลถามจึงภิเปรย ทรงเฉลย "มงคล" เริ่มต้นไป ** พระพุทธองค์ได้ตรัสเป็นมาตรฐาน มีสามสิบแปดประการขอขานไข สาธุชนจงรับฟังโดยตั้งใจ และนำให้ปฏิบัติตามศรัทธา ** รีบจูงมือกันมาสดับเถิด จะได้เกิดความเข้าใจไม่กังขา โปรดสดับรับรู้ความเป็นมา จะได้เกิดปัญญาตามขั้นตอน

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : ๑. มังคลัตถทีปนี  เล่ม ๑–เล่ม ๒  ๒. มงคล ๓๘ ประการ  สำหรับนักเรียน  สำนักพิพ์ธรรมสภา  ๓. มงคลแห่งชีวิต  โดย ศิลาแลง  หจก. อรุณการพิมพ์

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

มงคล ๓๘ ประการคำกลอน

มงคลที่ ๑ การไม่คบคนพาล

(อเสวนา จ พาลานํ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ)

** มงคลที่หนึ่งไม่พึงคบคนพาล มีสันดานหยาบช้าพาทอดถอน ทำความชั่วเรื่อยไปไม่อาทร หลีกให้ไกลไว้ก่อนจะปลอดภัย ** การคบคือการไปมาเพื่อหาสู่ อีกทั้งอยู่พึ่งพาและอาศัย มีความรักต่อกันมั่นฤทัย เมื่อจากกันอาลัยใฝ่คำนึง ** คนพวกนี้ล้นมีสันดานชั่ว เห็นแก่ตัวมัวเมาด้วยโกรธขึ้ง อีกโลภมากอยากได้ให้ตราตรึง ความลุ่มหลงมากจึงใฝ่อบาย ** การพูดจาโน้มเอียงข้างต่ำทราม มีพูดจาหยาบหยามไร้ความหมาย ทั้งโกหกหลอกลวงไม่เสื่อมคลาย อีกเพ้อเจ้องมงายล้วนไม่ดี ** ด้วยสาเหตุภัยเกิดจากคนพาล อัปมงคลเผาผลาญสิ้นศักดิ์ศรี อุปสรรคมากมายจะเกิดมี จงหลีกหนีให้ไกลไปโดยเร็ว ** การไม่คบคนพาลสันดานหยาบ ห่างจากบาปเป็นมงคลพ้นจากเหว มีชีวิตสดใสไกลความเลว ชีวิตไม่แหลกเหลวเป็นมงคล เรื่อง  นกแขกเต้า ** มีนิทานชาดกยกมาเล่า เรื่องของนกแขกเต้าในไพรสณฑ์ ตัวที่หนึ่งลมพัดจรดล สู่วังวนโจรไพรใจทมิฬ ** อีกตัวหนึ่งพึงตกหมู่ฤๅษี ถูกสั่งสอนให้ดีไม่ใจหิน แตกต่างกันที่คนดังยลยิน จะดีเลวเพราะเคยชินคบกันมา ** วันหนึ่งเจ้าผู้ครองพระนคร เสด็จจรประพาสไพรพฤกษา ทรงล่าเนื้อหลงไปในพนา จนเหนื่อยล้าเข้าพักใต้ร่มไทร ** ลมเอื่อยเอื่อยพัดมาพาให้ง่วง ใบไม้ร่วงดังเสียงกล่อมให้หลับใหล หลับตาลงจินตนาพาไปไกล ไม่เท่าใดเริ่มเลือนรางย่างนิทรา ** เป็นดินแดนที่นกอยู่กับโจร ใจหยาบโลนยิ่งนักร้ายหนักหนา เจ้านกน้อยเมื่อเห็นจอมพารา ด้วยสันดานนกป่าเหมือนโจรไพร ** จึงพูดว่าต้องฆ่าเอาทรัพย์สิน ตื่นบรรทมได้ยินไม่ไถล เสด็จหนีโดยพลันในทันใด ให้ห่างไกลนกพาลสันดานทราม ** ได้พบนกที่อยู่กับนักบวช อย่างยิ่งยวดต้อนรับดีมิหยาบหยาม มีสัมมาคารวะแสนงดงาม พระราชาชื่นชมความเป็นนกดี ** นกทั้งสองพี่น้องท้องเดียวกัน แต่แตกต่างเพราะผูกพันคนละที่ นกที่อยู่กับโจรมีราคี นกที่อยู่กับฤๅษีมีน้ำใจ

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา

ข้อมูล : ๑. มังคลัตถทีปนี  เล่ม ๑–เล่ม ๒  ๒. มงคล ๓๘ ประการ  สำหรับนักเรียน  สำนักพิพ์ธรรมสภา  ๓. มงคลแห่งชีวิต  โดย ศิลาแลง  หจก. อรุณการพิมพ์

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

มงคล ๓๘ ประการคำกลอน

มงคลที่ ๒ การคบบัณฑิต

(ปณฺฑิตานัญฺ จ เสวนา  เอตมงฺคลมุตฺตมํ)

** ผู้ที่ทำประโยชน์ให้บังเกิด แสนประเสริฐนักหนาพาผ่องใส ประโยชน์ในโลกนี้หรือโลกใด เป็น "บัณฑิต" ยิ่งใหญ่ในโลกา ** "การรู้จักประโยชน์ในชาตินี้" ดูแลทรัพย์ที่มีไร้ปัญหา รักษาเกียรติ เงินทองที่ได้มา เป็นคนดีมีค่าต่อสังคม. ** "การรู้จักประโยชน์ในชาติหน้า" มีศรัทธาเลื่อมใสไม่ขื่นขม อีกจาคะจะพาให้รื่นรมย์   (จาคะ = การบริจาค  การให้) และสั่งสมพูนเพิ่มเสริมปัญญา ** ขั้นสุดท้ายทำจิตให้ผ่องใส รู้จักหลีกให้ไกลเหตุปัญหา รู้สภาพความจริงอนิจจา เมื่อเกิดมาตั้งอยู่แล้วดับไป ** บัณฑิตย่อมแนะนำให้ทำดี และบอกชี้แนวทางสวรรค์ให้ ทั้งแนะนำทุกสิ่งด้วยจริงใจ ทำสิ่งใดคิดดูรู้อุบาย ** การคบกับบัณฑิตย่อมมีผล จะห่างพ้นความชั่วสมดังหมาย คบบัณฑิตย่อมสดใสทั้งใจกาย จะเกิดสุขมากมายทุกข์ไม่มี เรื่อง  ประโยชน์ของการคบมิตร ** ในอดีตกาลที่ผ่านมา สมเด็จพระศาสดาเปล่งรัศมี ทรงปรารภเรื่องมิตรจิตอารี จึงทรงมีพระธรรมเทศนา ** พระราชอุทยานในกาลนั้น ต่างก็มีสุขสันต์ชื่นหรรษา โพธิสัตว์บังเกิดเป็นเทวดา ประจำกอหญ้าคาในอุทยาน ** ได้เป็นมิตรเทวราชผู้ใหญ่ยิ่ง ซึ่งพักพิงไม้มงคลมหาศาล เกิดอาเพสมีเหตุพิสดาร เสาปราสาทราชฐานไหวขึ้นมา ** ทรงรับสั่งให้ช่างรีบปรับเปลี่ยน พวกนายช่างต่างเพียรเที่ยวเสาะหา เมื่อพบไม้มงคลจึงหมายตา ขออนุญาตพระราชาเพื่อจัดการ ** ทรงอนุมัติตามขอไม่รอช้า เทวราชถึงคราน่าสงสาร กอดคอลูกร้องไห้แทบวายปราณ ใครหนอจะกล้าหาญมาช่วยเรา ** โพธิสัตว์บอกว่าข้าจะช่วย ไม่ต้องตัดไม้ด้วยอย่าโศกเศร้า ถึงเวลาฝ่ายช่างไม่ดูเบา จึงรีบเข้าไปตัดในทันที ** โพธิสัตว์แปลงร่างเป็นกิ้งก่า วิ่งนำหน้าเร็วไวอย่างด่วนจี๋ เข้าไปในต้นไม้โดยทันที เปรียบประหนึ่งว่ามีโพรงข้างใน ** ฝ่ายนายช่างต่างเห็นเหตุการณ์นั้น จึงพากันยกเลิกเพื่อหาใหม่ เทวราชจึงอยู่สืบต่อไป กล่าวสรรเสริญด้วยซึ้งในการช่วยตน ** บุคคลที่เสมอกันหรือสูงกว่า ควรคบหาเอาไว้ไม่หมองหม่น แม้ต่ำกว่าก็คบได้ไม่อับจน มิตรทุกคนมีเยื่อใยมากไมตรี ** คบมิตรดีล้วนมีแต่ความสุข ห่างจากทุกข์ใดใดไม่หมองศรี คบบัณฑิตปิดนรกชั่วชีวี หนุนให้มีความสุขทุกคืนวัน

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา

ข้อมูล : ๑. มังคลัตถทีปนี  เล่ม ๑–เล่ม ๒  ๒. มงคล ๓๘ ประการ  สำหรับนักเรียน  สำนักพิพ์ธรรมสภา  ๓. มงคลแห่งชีวิต  โดย ศิลาแลง  หจก. อรุณการพิมพ์

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

มงคล ๓๘ ประการคำกลอน

มงคลที่ ๓  การบูชาผู้ที่ควรบูชา

(ปูชา จ ปูชนียานํ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ)

** บูชาคือยกย่องและกราบไหว้ เชิดชูไว้ด้วยศรัทธาพาสุขสันต์ มีการมอบสิ่งของสารพัน นับถือกันด้วยใจใฝ่สิ่งดี ** การบูชามีอยู่สองชนิด จงได้คิดใคร่ครวญอย่างถ้วนถี่ หนึ่งบูชาด้วยสิ่งของที่ตนมี เรียกสิ่งนี้ว่า “อามิสบูชา” ** สองปฏิบัติคุณธรรมที่พร่ำสอน ละนิวรณ์สำรวมอินทรีย์ห้า ละความโลภโกรธหลงไม่นำพา เป็น “ปฎิบัติบูชา” ด้วยจิตใจ ** ผู้ที่ควรยกย่องและนับถือ นั่นก็คือพุทธองค์ทรงเป็นใหญ่ อีกพระธรรมพระสงฆ์ก่อนใครใคร เหนืออื่นใดมารดาบิดาเรา ** ทั้งครูบาอาจารย์ท่านสอนสั่ง สร้างความหวังกำจัดความโง่เขลา ต้องนับถือบูชาอย่าดูเบา ขีวิตเราก้าวหน้าหาใดปาน ** ผลที่เกิดจากการกระทำนี้ จะมั่งมีโภคทรัพย์นับไพศาล เกียรติยศเกิดขึ้นดังบันดาล มีความสุขทุกวันวารไร้โรคา เรื่อง  นายสุมนะมาลาการ ** ในสมัยพุทธกาลกล่าวขานไว้ เป็นตัวอย่างเพื่อให้ได้ศึกษา ขอเชิญชวนทุกท่านผู้ศรัทธา ล้อมวงมาฟังกันขอบรรยาย ** ณ กรุงราชคฤห์แคว้นมคธ ซึ่งงามงดโสภางค์อย่างเหลือหลาย มีผู้คนอาศัยอยู่มากมาย กระทาชายสุมนะมาลาการ ** ทำหน้าที่เป็นผู้จัดดอกไม้ เพื่อมอบให้พระเจ้าพิมพิสาร ทำอย่างนี้ติดต่อมาเนิ่นนาน พระราชทานเงินทองของตอบแทน ** จนวันหนึ่งได้พบพระพุทธองค์ พร้อมพระสงฆ์สาวกอีกเนืองแน่น เกิดศรัทธาเลื่อมใสไม่คลอนแคลน หมายวังแดนสวรรค์อันรื่นรมย์ ** จึงถวายดอกไม้ให้เป็นทาน เริ่มด้วยการแบ่งส่วนอย่างเหมาะสม สองกำแรกโยนขึ้นไปตามลม น่าชื่นชมได้กลายเป็นเพดาน ** สถิตอยู่เบื้องบนพระศาสดา อีกสองกำต่อมาก็ประสาน อยู่เบื้องหลังดูแลงามตระการ ช่างเป็นเหตุพิสดารเกิดขึ้นมา ** ครั้งที่สามปรากฏอยู่เบื้องซ้าย ครั้งที่สี่ก็ย้ายมาเบื้องขวา มวลดอกไม้ลอยตามดูงามตา เหล่าประชาโห่ร้องก้องกังวาล ** สุมนะปลื้มปิติเป็นที่ยิ่ง ยอมทุกสิ่งแม้จะถูกประหาร เพราะไม่มีดอกไม้ให้ภูบาล หมือนดังวันวานและทุกวัน ** จึงเข้าเฝ้าสมเด็จเจ้าเหนือหัว ไม่เกรงกลัวแม้ภัยใหญ่มหันต์ รีบกราบทูลให้ทราบมิช้าพลัน บังคมคัลพร้อมรับกับอาญา ** พระราชาจึงตรัสว่า “สาธุ” จงบรรลุสิ่งพึงปรารถนา แล้วมอบเงินทองของนานา ทั้งช้างม้าวัวควายให้เขาไป ** การบูชาผู้ที่ควรบูชา ย่อมได้มาซึ่งสินทรัพย์นับไม่ได้ และย่อมเกิดความสุขเหนืออื่นใด ทำให้ใจหายขุ่นมัวชั่วนิรันดร์

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา

ข้อมูล : ๑. มังคลัตถทีปนี  เล่ม ๑–เล่ม ๒  ๒. มงคล ๓๘ ประการ  สำหรับนักเรียน  สำนักพิพ์ธรรมสภา  ๓. มงคลแห่งชีวิต  โดย ศิลาแลง  หจก. อรุณการพิมพ์

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

มงคล ๓๘ ประการคำกลอน

มงคลที่ ๔  การอยู่ในประเทศที่สมควร  

(ปฏิรูปเทสวาโส จ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ)

** สถานที่คนดีอาศัยอยู่ คนทุกผู้ย่อมมีความสุขสันต์ สะดวกการทำกินเป็นสำคัญ ปลอดภัยจากภยันอันตราย ** มีนักปราชญ์ราชบัณฑิตจิตผ่องใส ย่อมทำให้รื่นรมย์สมใจหมาย การเดินทางไปมาก็สบาย ไม่วุ่นวายเป็น “ประเทศที่สมควร” ** อานิสงส์เกิดแก่เราทั้งหลาย มีมากมายย้อนถึงคำนึงหวน ประสบแต่ความสุขทุกกระบวน ทั้งกายใจก็ล้วนสงบลง ** ได้อยู่ใกล้นักปราชญ์ญาติธัมมะ รู้จักละกิเลสเหตุความหลง ตั้งมั่นในคุณธรรมดังจำนง สืบเผ่าพงศ์ความดีที่ยงยืน ** อีกโพยภัยทั้งหลายไม่กรายกล้ำ มีความสุขเลิศล้ำกว่าที่อื่น การทำมาหากินทุกวันคืน จะราบรื่นสวัสดีมีโชคชัย ** การที่อยู่ในถิ่นอันเหมาะสม จะอุดมทรัพย์สินถิ่นอาศัย ทั้งเจริญก้าวหน้าไปตามวัย ชื่นฤทัยสมหวังทั้งใจกาย เรื่อง พระโมคคัลลานะ พระสารีบุตร ** เมื่อสมัยพุทธกาลแสนนานนัก สองเพื่อนรักสาบานเป็นสหาย ให้สัญญารักกันจนวันตาย เกิดเบื่อหน่ายกามคุณวุ่นโลกีย์ ** คนที่หนึ่งคือโมคคัลลานะ อุตสาหะดิ้นรนพ้นวิถี อีกคนหนึ่งสารีบุตรชายชาตรี อยากหลีกลี้หนีทุกข์ให้สุดไกล ** จับมือกันเป็นศิษย์สญชัยเฒ่า ตั้งใจเฝ้าศึกษาหาสิ่งใหม่ ได้เรียนจบหลักสูตรในเร็วไว เจ้าสำนักตั้งให้เป็นอาจารย์ ** คอยสั่งสอนรุ่นน้องให้ท่องบ่น และฝึกฝนวิชาพาอาจหาญ ไม่สมปรารถนาที่ต้องการ อยากพบพานผู้รู้โมกขธรรม์ ** จึงขอลาอาจารย์ออกเสาะหา ให้สัจจะวาจาไม่แปรผัน แม้นใครพบผู้รู้จะบอกกัน เป็นพันธะผูกพันตลอดไป ** ครั้นวันหนึ่งสารีบุตรสุดโชคดี พบสมณะผู้มีกายผ่องใส คือพระอัสสชิมิใช่ใคร เป็นหนึ่งในกลุ่มปัญจวัคคีย์ ** จึงเข้าไปสนทนาวิสาสะ เพื่อศึกษาธรรมะพระชินศรี จึงนิมนต์ให้แสดงธรรมวาที จงเอื้อนเอ่ยวจีเป็นสำเนา ** พระอัสสชิบอกว่าตัวข้านี้ ผู้บวชใหม่ยังมีความโง่เขลา พระบรมศาสดาครูของเรา จะสั่งสอนให้เจ้าได้เข้าใจ ** สารีบุตรนมัสการกล่าวขานว่า ขอจงโปรดเมตตาจะได้ไหม บอกข้อธรรมเบื้องต้นเป็นสายใย พอทำให้ก่อเกิดภูมิปัญญา ** อัสสชิภิกษุพระผู้น้อย จึงเอ่ยถ้อยกล่าวไปไม่กังขา อันว่าธรรมเหล่าใดย่อมไหลมา มีตัณหาเป็นเหตุเกิดเภทภัย ** ผลของมันย่อมทำให้เกิดทุกข์ ไร้ความสุขโศกาอย่าสงสัย ละตัณหาสิ้นทุกข์สุขฤทัย มีโชคชัยไร้กิเลสเหตุเกิดพลัน ** สารีบุตรปล่อยใจใฝ่ธรรมะ จิตลดละอกุศลผลเกินฝัน จนที่สุดบรรลุโสดาบัน ในวันนั้นด้วยธรรมองค์สัมมา ** รีบกลับไปแจ้งข่าวแก่เพื่อนรัก แล้วชวนชักสญชัยเพื่อไปหา กราบบังคมสมเด็จพระศาสดา แต่สญชัยบอกว่าไม่เป็นไร ** สองสหายเข้าเฝ้าจอมโมลี ได้ขอบวชทันทีมิหวั่นไหว เพียรบำเพ็ญกัมมัฏฐานฝึกจิตใจ ครั้นที่สุดก็ได้บรรลุธรรม ** สารีบุตรนั้นเลิศทางปัญญา โมคคัลลาเลิศทางฤทธิ์จิตคมขำ เป็นอัครสาวกองค์ผู้นำ เพราะได้ทำคุณงามสร้างความดี ** ทั้งสองท่านประสบความสำเร็จ ประหนึ่งเพชรส่องประกายฉายแสงสี เป็นเพราะประเทศนั้นบังเกิดมี พุทธศาสน์เป็นที่หลอมศรัทธา ** อันการอยู่ในประเทศที่เหมาะสม เป็นอุดมมงคลดีหนักหนา ประดุจดังวิมานเทพเทวา มีความสุขทุกทิพาราตรีกาล

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา

ข้อมูล : ๑. มังคลัตถทีปนี  เล่ม ๑–เล่ม ๒  ๒. มงคล ๓๘ ประการ  สำหรับนักเรียน  สำนักพิพ์ธรรมสภา  ๓. มงคลแห่งชีวิต  โดย ศิลาแลง  หจก. อรุณการพิมพ์

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

มงคล ๓๘ ประการคำกลอน

มงคลที่ ๔  การอยู่ในประเทศที่สมควร  

(ปฏิรูปเทสวาโส จ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ)

** สถานที่คนดีอาศัยอยู่ คนทุกผู้ย่อมมีความสุขสันต์ สะดวกการทำกินเป็นสำคัญ ปลอดภัยจากภยันอันตราย ** มีนักปราชญ์ราชบัณฑิตจิตผ่องใส ย่อมทำให้รื่นรมย์สมใจหมาย การเดินทางไปมาก็สบาย ไม่วุ่นวายเป็น “ประเทศที่สมควร” ** อานิสงส์เกิดแก่เราทั้งหลาย มีมากมายย้อนถึงคำนึงหวน ประสบแต่ความสุขทุกกระบวน ทั้งกายใจก็ล้วนสงบลง ** ได้อยู่ใกล้นักปราชญ์ญาติธัมมะ รู้จักละกิเลสเหตุความหลง ตั้งมั่นในคุณธรรมดังจำนง สืบเผ่าพงศ์ความดีที่ยงยืน ** อีกโพยภัยทั้งหลายไม่กรายกล้ำ มีความสุขเลิศล้ำกว่าที่อื่น การทำมาหากินทุกวันคืน จะราบรื่นสวัสดีมีโชคชัย ** การที่อยู่ในถิ่นอันเหมาะสม จะอุดมทรัพย์สินถิ่นอาศัย ทั้งเจริญก้าวหน้าไปตามวัย ชื่นฤทัยสมหวังทั้งใจกาย เรื่อง พระโมคคัลลานะ พระสารีบุตร ** เมื่อสมัยพุทธกาลแสนนานนัก สองเพื่อนรักสาบานเป็นสหาย ให้สัญญารักกันจนวันตาย เกิดเบื่อหน่ายกามคุณวุ่นโลกีย์ ** คนที่หนึ่งคือโมคคัลลานะ อุตสาหะดิ้นรนพ้นวิถี อีกคนหนึ่งสารีบุตรชายชาตรี อยากหลีกลี้หนีทุกข์ให้สุดไกล ** จับมือกันเป็นศิษย์สญชัยเฒ่า ตั้งใจเฝ้าศึกษาหาสิ่งใหม่ ได้เรียนจบหลักสูตรในเร็วไว เจ้าสำนักตั้งให้เป็นอาจารย์ ** คอยสั่งสอนรุ่นน้องให้ท่องบ่น และฝึกฝนวิชาพาอาจหาญ ไม่สมปรารถนาที่ต้องการ อยากพบพานผู้รู้โมกขธรรม์ ** จึงขอลาอาจารย์ออกเสาะหา ให้สัจจะวาจาไม่แปรผัน แม้นใครพบผู้รู้จะบอกกัน เป็นพันธะผูกพันตลอดไป ** ครั้นวันหนึ่งสารีบุตรสุดโชคดี พบสมณะผู้มีกายผ่องใส คือพระอัสสชิมิใช่ใคร เป็นหนึ่งในกลุ่มปัญจวัคคีย์ ** จึงเข้าไปสนทนาวิสาสะ เพื่อศึกษาธรรมะพระชินศรี จึงนิมนต์ให้แสดงธรรมวาที จงเอื้อนเอ่ยวจีเป็นสำเนา ** พระอัสสชิบอกว่าตัวข้านี้ ผู้บวชใหม่ยังมีความโง่เขลา พระบรมศาสดาครูของเรา จะสั่งสอนให้เจ้าได้เข้าใจ ** สารีบุตรนมัสการกล่าวขานว่า ขอจงโปรดเมตตาจะได้ไหม บอกข้อธรรมเบื้องต้นเป็นสายใย พอทำให้ก่อเกิดภูมิปัญญา ** อัสสชิภิกษุพระผู้น้อย จึงเอ่ยถ้อยกล่าวไปไม่กังขา อันว่าธรรมเหล่าใดย่อมไหลมา มีตัณหาเป็นเหตุเกิดเภทภัย ** ผลของมันย่อมทำให้เกิดทุกข์ ไร้ความสุขโศกาอย่าสงสัย ละตัณหาสิ้นทุกข์สุขฤทัย มีโชคชัยไร้กิเลสเหตุเกิดพลัน ** สารีบุตรปล่อยใจใฝ่ธรรมะ จิตลดละอกุศลผลเกินฝัน จนที่สุดบรรลุโสดาบัน ในวันนั้นด้วยธรรมองค์สัมมา ** รีบกลับไปแจ้งข่าวแก่เพื่อนรัก แล้วชวนชักสญชัยเพื่อไปหา กราบบังคมสมเด็จพระศาสดา แต่สญชัยบอกว่าไม่เป็นไร ** สองสหายเข้าเฝ้าจอมโมลี ได้ขอบวชทันทีมิหวั่นไหว เพียรบำเพ็ญกัมมัฏฐานฝึกจิตใจ ครั้นที่สุดก็ได้บรรลุธรรม ** สารีบุตรนั้นเลิศทางปัญญา โมคคัลลาเลิศทางฤทธิ์จิตคมขำ เป็นอัครสาวกองค์ผู้นำ เพราะได้ทำคุณงามสร้างความดี ** ทั้งสองท่านประสบความสำเร็จ ประหนึ่งเพชรส่องประกายฉายแสงสี เป็นเพราะประเทศนั้นบังเกิดมี พุทธศาสน์เป็นที่หลอมศรัทธา ** อันการอยู่ในประเทศที่เหมาะสม เป็นอุดมมงคลดีหนักหนา ประดุจดังวิมานเทพเทวา มีความสุขทุกทิพาราตรีกาล

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา

ข้อมูล : ๑. มังคลัตถทีปนี  เล่ม ๑–เล่ม ๒  ๒. มงคล ๓๘ ประการ  สำหรับนักเรียน  สำนักพิพ์ธรรมสภา  ๓. มงคลแห่งชีวิต  โดย ศิลาแลง  หจก. อรุณการพิมพ์

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

มงคล ๓๘ ประการคำกลอน

มงคลที่ ๕  การทำบุญไว้ในกาลก่อน

(ปุพฺเพ จ กตปุญฺญตา เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ)

** ปุพเพ จะ กะตะปุญญตา หมายความว่าสร้างบุญเป็นพื้นฐาน ได้สั่งสมความดีมี ศีล ทาน ภาวนา แต่กาลชาติก่อนมา ** คนที่เคยทำบุญชาติก่อนนั้น เรียกสั้นสั้นคนมีวาสนา มีผิวพรรณงดงามทั่วกายา เสียงไพเราะดังนกการะเวกดง ** มีจิตใจสะอาดและสงบ ใครได้พบจะพากันลุ่มหลง ในคุณงามความดีที่มั่นคง เจตน์จำนงสร้างกรรมดีชั่วนิรันดร์ ** การสั่งสมบุญไว้ในการก่อน ผลจะย้อนทำให้มีสุขสันต์ ไม่มีทุกข์โรคภัยมาพัวพัน โลกทั้งโลกก็พลันงดงามตา ** ในชาตินี้จงสร้างแต่กุศล เพื่อเป็นผลตามไปในชาติหน้า ละความโลภโกรธหลงไม่นำพา อีกความชั่วนานาหลีกให้ไกล ** นี่คือผลของบุญที่หนุนสร้าง เป็นข้ออ้างก่อนที่จะมาเกิดใหม่ นับตั้งแต่วันนี้สืบต่อไป เรื่องอื่นใดปล่อยวางอย่างจริงจัง เรื่อง  ควาญช้างได้เป็นพระมหากษัตริย์ ** อดีตกาลผ่านมาเวลาผ่าน แสนเนิ่นนานขอกล่าวเล่าความหลัง เรื่องเกิดที่พาราณสีโปรดจงฟัง นิทานังได้ฤกษ์เริ่มเบิกโรง ** ชายคนหนึ่งอาชีพตัดฟืนขาย สุขสบายแม้จะไม่โอ่โถง เป็นอาชีพสุจริตไม่คิดโกง รับรองโปร่งไม่มีที่นอกใน ** ณ วันหนึ่งจึงออกไปในป่า หวังจะตัดไม้มาไม่เหลวไหล นำไปขายทำกินในถิ่นไพร เพื่อจะได้ยังชีพเช่นทุกวัน ** ไม่เกียจคร้านซื่อตรงต่อหน้าที่ เป็นคนมีมานะและขยัน ตื่นแต่เช้าเข้าป่ามิช้าพลัน นิจนิรันดร์สุขใจไม่อาทร ** ตัดไม้เพลินเกินเวลากว่าจะกลับ ตะวันลับขอบฟ้าพาสังหรณ์ ถ้าประตูเมืองปิดคงร้าวรอน จึงรีบจรกลับมายังหน้าเมือง ** ถึงเวลานายประตูรู้หน้าที่ จึงรีบปิดทันทีใช่ทำเขื่อง ปฏิบัติตามกติกาอย่าขุ่นเคือง ไม่ใช่เรื่องเสแสร้งหรือแกล้งใคร ** คนตัดฟืนมาถึงจึงได้รู้ ว่าประตูเพิ่งปิดไปใหม่ใหม่ ในที่สุดจึงได้ตัดสินใจ ไม่เป็นไรจะนอนนอกกำแพง ** ครั้นใกล้รุ่งสะดุ้งเพราะเสียงไก่ เถียงกันสนั่นไหวอวดกำแหง อันสาเหตุทะเลาะกันรุนแรง ไก่ตัวบนผิดสำแดงถ่ายลงมา ** ให้บังเอิญถูกหัวไก่ตัวล่าง ความบาดหมางจึงวิ่งเข้ามาหา เกิดโอ้อวดเถียงกันจำนรรจา ต่างก็ว่าตัวเก่งไม่เกรงกัน ** ไก่ตัวล่างบอกว่าตัวข้านี้ มีของดีประเสริฐเกินเสกสรร อันเนื้อข้ามีคุณนับอนันต์ ใครได้กินมีเงินพันในทันใด ** ไก่ตัวบนบอกว่าข้าแน่กว่า ใครได้กินตัวข้าจะสดใส เป็นพระมหากษัตริย์ในเร็วไว เป็นมเหสีหรือไม่เป็นขุนคลัง ** คนตัดฟืนได้ฟังไม่รอช้า รีบลุกมาพร้อมกับมีความหวัง เป็นราชาที่เข้มแข็งมีพลัง ได้ครอบครองเวียงวังอันโอฬาร ** จึงจับไก่ตัวบนเอามาฆ่า นำไปให้ภรรยาทำอาหาร เล่าเรื่องราวที่เกิดแก่นงคราญ เยาวมาลย์จะได้เป็นยอดนารี ** เมื่อเสร็จแล้วจึงบอกให้ทราบว่า อาบน้ำก่อนดีกว่าจะเป็นศรี จงได้นำอาหารเท่าที่มี ไปยังริมนทีชำระกาย ** ขณะนั้นเกิดมีพายุใหญ่ พัดอาหารลอยไปเกินคาดหมาย ลอยละล่องในธาราอย่างท้าทาย คนตัดฟืนเสียดายอดได้กิน ** เป็นเพราะวาสนาสร้างมาน้อย โชคจึงลอยล่องไปไกลสูญสิ้น บุญกาลก่อนไม่ได้สร้างจึงโบยบิน โอ้ชีวินไร้คุณค่าแทบบ้าตาย ** โชคชะตาวาสนาของควาญช้าง ที่ได้สร้างเอาไว้ไม่สูญหาย ขณะที่นำช้างเยื้องย่างกราย ไปริมฝั่งของสายมหานที ** มีถาดไก่ลอยมากลางสายน้ำ จึงได้จ้ำว่ายไปอย่างเร็วรี่ รีบคว้าเอาถาดไก่ไว้ทันที เป็นโชคดีได้อาหารกลับบ้านตน **ฝ่ายดาบสอาจารย์ของควาญช้าง ญาณพิเศษนำทางไม่สับสน รู้เรื่องราวของไก่เป็นมงคล จรดลหาควาญช้างอย่างเร็วไว ** นายควาญช้างจึงรีบบอกภรรยา รีบนำอาหารมาแล้วมอบให้ ฝ่ายดาบสจึงรับอาหารไป เพื่อจัดการแบ่งให้กับทุกคน ** แบ่งสันในให้แก่นายควาญช้าง บุญบารมีที่สร้างทางกุศล จะได้เป็นราชาของหมู่ชน ภายใต้นพปฏลเศวตทอง ** ฝ่ายภรรยาดาบสให้สันนอก เพื่อจะบอกชาตินี้ไม่มีหมอง ได้เป็นมเหสีผู้ครอบครอง ราชธานีดังปองคู่ราชา ** ส่วนดาบสเลือกเนื้อติดกระดูก จะพันผูกรับใช้เสน่หา เป็นเสนาบดีมีศักดา คู่พระทัยกษัตราครองธานี ** อีกสามวันข้าศึกมาประชิด รอบทุกทิศของกรุงพาราณสี จอมกษัตริย์ผู้ซึ่งครองบุรี จึงได้มีดำรัสสั่งลงมา ** ให้ควาญช้างแต่งตัวเป็นกษัตริย์ อนุมัติให้ออกศึกคึกหนักหนา พระองค์เองเป็นทหารออกตรวจตรา โดนธนูยิงมาถึงสิ้นใจ ** ควาญช้างเปลี่ยนอุบายการต่อสู้ เอาชนะศัตรูให้จงได้ นำทรัพย์สินเงินทองจากคลังใน จะมอบให้แก่ผู้ออกสู้รบ ** ในที่สุดก็ได้ชัยชนะ นับแต่นี้จะมีความสงบ การกระทำแบบนี้เพิ่งเคยพบ นายควาญช้างสยบพวกมาเยือน ** ชาวเมืองยกให้เป็นวีรบุรุษ ยอดมนุษย์เก่งกล้าหาใครเหมือน จึงสถาปนาไม่แชเชือน เป็นกษัตริย์เชือดเฉือนด้วยศักดา ** ด้วยผลบุญทำไว้ในปางก่อน จึงสะท้อนให้มีวาสนา ดำรงศักดิ์ยิ่งใหญ่ในพารา ทั้งสามีภรรยาและอาจารย์ ** รีบสร้างบุญกันไว้ในชาตินี้ จะได้มีต้นทุนในสงสาร เกิดชาติใดไม่ทุกข์ทรมาน สั่งสมบุญบันดาลให้สุขใจ

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา

ข้อมูล : ๑. มังคลัตถทีปนี  เล่ม ๑–เล่ม ๒  ๒. มงคล ๓๘ ประการ  สำหรับนักเรียน  สำนักพิพ์ธรรมสภา  ๓. มงคลแห่งชีวิต  โดย ศิลาแลง  หจก. อรุณการพิมพ์

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

มงคล ๓๘ ประการคำกลอน

มงคลที่ ๖  การตั้งตนไว้ชอบ

(อตฺตสมฺมาปณิธิ  จ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ)

** มงคลหกขอยกเอามากล่าว เป็นเรื่องราวบอกแจ้งแถลงไข ให้ชาวพุทธได้เรียนรู้คู่กันไป เพื่อพี่น้องคนไทยผู้ใฝ่บุญ ** การตั้งตนไว้ชอบประกอบด้วย ความศรัทธาจะช่วยสนับสนุน อีกบริจาค ความเพียร ล้วนเป็นคุณ ช่วยค้ำจุนให้ใจไร้ราคี ** ความละอายต่อบาปโปรดทราบว่า จะนำพาพ้นทุกข์มีสุขศรี การตั้งตนคือตั้งใจใฝ่ความดี เป็นสิ่งมีคุณค่าหาใดปาน ** ตั้งใจดีการกระทำก็ล้ำค่า ไม่เสียทีที่เกิดมาในสงสาร ตั้งตนชอบมั่นใจในบุญทาน ละวิตกจิตพาลให้ห่างไกล ** ตั้งจิตผิดย่อมนำเกิดความเสื่อม เป็นตัวเชื่อมชั่วร้ายให้หวั่นไหว ตั้งจิตถูกวิธีดีกว่าใคร จะสดใสก้าวหน้าพารุ่งเรื่อง ** การตั้งตนไว้ชอบประกอบกิจ รู้ถูกผิดคิดดูจะฟูเฟื่อง ตั้งตนดีมีค่าจะประเทือง เกียรติยศลือเลื่องชั่วชีวัน เรื่อง  โกสิยะผู้ตระหนี่ ** จะขอเล่านิทานในกาลก่อน เพื่อสะท้อนการทำดีที่สร้างสรรค์ และส่งเสริมละความชั่วอย่าผูกพัน ใช่จะเพ้อจำนรรจ์เพียงลมลม ** ในกาลนั้นที่กรุงพาราณสี ท่านเศรษฐียิ่งใหญ่ไม่ขื่นขม มีทรัพย์สินเงินทองเอกอุดม น่าชื่นชมจิตใจใสละมุน ** ตั้งโรงทานหกแห่งเพื่อช่วยเหลือ มีจิตใจเอื้อเฟื้อช่วยเกื้อหนุน แก่คนจนยากไร้ได้พึ่งบุญ ต่อชีวิตเป็นทุนก้าวต่อไป ** สี่โรงทานตั้งอยู่ในสี่ทิศ ใกล้เคียงชิดกับสี่ประตูใหญ่ มีผู้คนมากมายทั้งใกล้ไกล พวกเขาได้อาศัยในโรงทาน ** อีกแห่งหนึ่งกลางเมืองดูเรืองรุ่ง คนยากไร้ต่างมุ่งรับอาหาร อีกหนึ่งแห่งตั้งอยู่หน้าเรือนชาน พร้อมให้บริการทุกทุกวัน ** การสร้างบุญทำให้จิตผ่องใส เมื่อตายแล้วจะได้ไปสวรรค์ ท่านเศรษฐีก็เป็นเช่นเดียวกัน เมื่อตายพลันไปเกิดเป็นพระอินทร์ ** ฝ่ายลูกชายก็ได้สละทรัพย์ เช่นเดียวกับเศรษฐีเป็นนิจสิน ทำจิตใจให้ผ่องใสไร้ราคิน ละชีวินไปเกิดเป็นพระจันทร์ ** ส่วนหลานชายได้รับมรดก ก็หยิบยกปฏิปทามาสานฝัน ดำเนินการทุกสิ่งให้เหมือนกัน ไปตามที่ปู่นั้นท่านทำมา ** ครั้นสุดท้ายถึงกาลสิ้นชีวิต ไปสถิตเทวโลกโชคหนักหนา ชื่อพระอาทิตย์ผู้ทรงมหิทธา เพราะบุญญาที่สร้างอย่างถาวร ** อีกหลายรุ่นผ่านไปไม่เปลี่ยนผัน คงยึดมั่นในทานไม่ถ่ายถอน จนกระทั่งคนสุดท้ายก็คลายคลอน ยกเลิกสิ่งเก่าก่อนแม้โรงทาน ** โกสิยะเป็นคนที่ตระหนี่ ไม่เคยมีเมตตาและสงสาร คิดว่าคนรุ่นเก่าโง่ดักดาน การให้ทานสิ้นเปลืองเลิกเสียที ** การเป็นอยู่ของเขาช่างแสนเข็ญ ทำตัวเป็นยากไร้ให้เสื่อมศรี ใช้เสื้อผ้าเก่าเก่าคลุมกายี การเป็นอยู่เหลือที่น่าเวทนา ** บริโภคปลายข้าวเช้าเที่ยงค่ำ ชีวิตแสนชอกช้ำเพราะบาปหนา เนื่องจากความตระหนี่เกินอัตรา จึงได้พาให้คิดผิดทำนอง ** เช้าวันหนึ่งโกสิยะจะเข้าเฝ้า เหนือหัวเจ้าพาราณสีเพื่อสนอง นโยบายต่าง ๆ ดังใจปอง เพื่อรับใช้ผู้ครองราชธานี ** จึงแวะหาเศรษฐีเพื่อนผู้น้อง ซึ่งเป็นคู่ปรองดองไม่หน่ายหนี เขาทานข้าวปายาสอยู่พอดี ได้ชวนชี้โกสิยะทานด้วยกัน ** ความอยากทานบังเกิดอย่างจับจิต แต่นิ่งคิดเกรงกลัวจนตัวสั่น เราจะต้องตอบแทนเขาสักวัน ความเสียดายเกินขั้นจะพรรณนา ** กลับถึงบ้านความอยากก็มากขึ้น ต้องนั่งกลืนน้ำลายให้โหยหา กลัวจะเสียทรัพย์สินจึงรอรา จนกายาผ่ายผอมสุดตรอมตรม ** อาการไข้ได้ป่วยก็กำเริบ เพราะอยากเปิบข้าวปายาสไม่สุขสม จะนั่งนอนโศกเศร้าเร้าระทม ภรรยาคู่ภิรมย์คอยปลอบใจ ** สอบถามว่าว่าต้องการสิ่งใดหรือ จะปรนปรือจัดให้อย่างยิ่งใหญ่ อันทรัพย์สินเรามีออกถมไป ถ้าอยากได้จะรีบจัดหามา ** โกสิยะจึงแจ้งให้เมียรู้ เรื่องที่ข้าคิดอยู่และปรารถนา อยากกินข้าวปายาสเพียงสักครา ภรรยารีบตอบว่าตกลง ** ถ้าอย่างนั้นจะสั่งคนรับใช้ ให้เตรียมของเอาไว้ไม่ลืมหลง พรุ่งนี้จะได้หุงอย่างมั่นคง เจตน์จำนงให้ทุกคนได้รับทาน ** ท่านเศรษฐีบอกว่าไม่จำเป็น มันสิ้นเปลืองเห็นเห็นจะร้าวฉาน มีแต่เราไม่เปลืองงบประมาณ คนในบ้านเขาคงไม่อดตาย ** ภรรยากล่าวว่าถ้าอย่างนั้น ท่านกับฉันสองคนคงสมหมาย หุงข้าวปายาสกินอย่างสบาย ไม่มีใครวุ่นวายกับสองเรา ** โกสิยะว่าเจ้าไม่อยากกิน ทำมากก็สูญสิ้นเสียเปล่าเปล่า ข้าคนเดียวไม่มากพอทำเนา ขอให้เจ้าจงได้รีบจัดการ ** เราจะไปหุงกันที่ในป่า จะไม่มีใครมาช่วยล้างผลาญ ทำให้เราเจ็บใจและร้าวราน ข้าจะได้รับประทานอย่างสุขใจ ** ร้อนถึงบรรพบุรุษในชั้นสรวง เขาทั้งปวงปรึกษากันจะแก้ไข ความตระหนี่ถี่เหนียวโดยเร็วไว มิฉะนั้นสิ้นใจลงอบาย ** เนรมิตกายามาเป็นพราหมณ์ ที่อุตส่าห์พยายามด้วยกระหาย หวังส่วนแบ่งข้าวปายาสเพื่อเลี้ยงกาย จึงทุรนทุรายมาขอกิน ** โกสิยะเสียดายไม่อยากให้ ปฏิเสธไม่ได้ดังถวิล จำต้องยอมแบ่งให้ใจรวยริน ต้องสูญสิ้นบางส่วนชวนเสียดาย ** แต่น่าแปลกประหลาดคาดไม่ถึง อาหารพึงไม่พร่องหรือสลาย โกสิยะรู้สึกหิวอย่างมากมาย จึงมุ่งหมายรีบตักอาหารกิน ** ปัญจะสิขะเทพผู้เป็นพ่อ ไม่รีรอแปลงร่างอย่างใจหิน เป็นสุนัขฉี่ใส่ในหม้อดิน โกสิยะเลยสิ้นโอกาสทาน ** จึงลุกขึ้นวิ่งไล่เจ้าสุนัข เพราะความแค้นสุดจักจะสมาน หวังจะตีให้เข็ดไปอีกนาน สุนัขพาลกลายร่างเป็นพาชี ** แล้วกลับมาแสดงความดุร้าย มุงหน้าหมายมาไล่ท่านเศรษฐี ให้หันหลังวิ่งไปในทันที เพราะกลัวมีอันตรายมาใกล้ตน ** พราหมณ์ทั้งห้าแสดงตัวตามฐานะ กลับกลายเป็นเทวะใจกุศล สั่งสอนให้ก้าวพ้นความอับจน เป็นมงคลทำให้สุขสำราญ ** พรรณนาถึงผลความตระหนี่ ทำให้มีแต่ทุกข์ในสงสาร จงทำดีเลื่อมใสในผลทาน เทวโลกสถานอันพึงไป ** โกสิยะเข้าใจในคำสอน กราบขอพรเริ่มต้นชีวิตใหม่ สร้างโรงทานสานฝันอันเกรียงไกร ตามบรรพบุรุษน้อยใหญ่ได้ทำมา ** เมื่อละโลกไปเกิดในวิมาน สุขสราญรมย์รื่นชื่นหรรษา การตั้งตนไว้ชอบย่อมนำพา ให้ชีวิตสูงค่าสุขสบาย

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา

ข้อมูล : ๑. มังคลัตถทีปนี  เล่ม ๑–เล่ม ๒  ๒. มงคล ๓๘ ประการ  สำหรับนักเรียน  สำนักพิพ์ธรรมสภา  ๓. มงคลแห่งชีวิต  โดย ศิลาแลง  หจก. อรุณการพิมพ์

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

มงคล ๓๘ ประการคำกลอน

มงคลที่ ๗ ความเป็นพหูสูต

(พหุสจฺจญฺ  จ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ)

** “พาหุสัจจะ”  แปลว่าพหูสูต ขอโอกาสได้พูดเพื่อขยาย ให้ท่านผู้ใฝ่รู้อีกมากมาย ได้ฟังคำบรรยายพอเข้าใจ ** พหูสุตคือการศึกษามาก ซึ่งเกิดจากรับฟังสิ่งใหม่ใหม่ ทั้งค้นคว้าเรียนรู้ทั่วทั่วไป อีกทั้งใฝ่สัมมนาฝึกอบรม ** พยายามท่องจำทุกคำสอน จนจำได้ทุกตอนอย่างเหมาะสม นำไปใช้พัฒนาทางอารมณ์ เลี้ยงชีวิตให้อุดมและสมบูรณ์ ** จะตั้งในความดีความถูกต้อง ตามครรลองกุศลผลไม่สูญ เพราะละเว้นความชั่วตัวอาดูร จึงเพิ่มพูนศรัทธาบารมี ** พึงเป็นที่เคารพสักการะ ใช้ธรรมะส่องใจใฝ่ศักดิ์ศรี มีความรู้ใช้ความรู้เพื่อชีวี เป็นวิถีนำทางสร้างสังคม ** นำความรู้ที่ร่ำเรียนเพียรศึกษา สร้างปัญญาให้เกิดเป็นประถม ชีวิตไม่ลำเค็ญเป็นมัธยม ส่วนอุดมมีสุขทุกข์ห่างไกล เรื่อง  เสนกะบัณฑิต ** ขอย้อนกล่าวถึงพระโพธิสัตว์ ครั้งเสวยพระชาติเป็นพราหมณ์ใหญ่ ชื่อว่า “เสนกะ” ผ่องอำไพ เรียนรู้จากแดนไกลตักสิลา ** รับราชการที่กรุงพาราณสี ทำหน้าที่อนุศาสน์ไขปัญหา ได้ขยายอรรถธรรมแก่ราชา และบรรยายธรรมาแก่ปวงชน ** มีพราหมณ์แก่ขอทานเลี้ยงชีวิต หากินสุจริตไม่หมองหม่น เดินขอไปในย่านของผู้คน ได้เงินมาเหลือล้นเกินรำพัน ** จึงหวนกลับเคหาเคยอาศัย แสนอาลัยหนักหนาพาไหวหวั่น ต้องจากไปขอทานเสียนานครัน เพื่อครอบครัวสุขสันต์ทุกวันวาร ** ระหว่างทางแวะเข้าใต้ต้นไม้ เพื่อจะได้หยุดพักทานอาหาร หยิบข้าวตังออกมารับประทาน แล้วลนลานรีบออกไปล้างมือ ** จนทำให้เขาลืมปิดปากถุง เพราะใจมุ่งมั่นหมายไม่ใช่หรือ งูพิษร้ายได้กลิ่นหอมกระพือ เป้าหมายคือถุงผ้าของขอทาน ** ฝ่ายพราหมณ์แก่กลับมาไม่ได้คิด จึงรีบปิดถุงผ้ากลับถิ่นฐาน ทันใดนั้นมีเสียงก้องกังวาน เพื่อบอกให้ขอทานระวังตัว ** ถ้าวันนี้หยุดพักระหว่างทาง ชีพจะต้องวายวางใช่พูดมั่ว ถ้าถึงบ้านเมียตายอย่างน่ากลัว ดีหรือชั่วสร้างไว้ได้แน่นอน ** พราหมณ์แก่ได้ทราบเรื่องเดินร้องไห้ มีใครบ้างช่วยได้ช่วยถ่ายถอน ให้พ้นจากทุกข์ภัยใจสั่นคลอน แสนอาวรณ์ต่อชีวิตอนิจจัง ** จนกระทั่งถึงเมืองพาราณสี เห็นผู้คนมากมีต่างมุ่งหวัง ได้มุ่งหน้าไปสู่พระราชวัง เพื่อรับฟังธรรมบรรยายให้สุขใจ ** จึงเดินตามฝูงชนไปห่างห่าง จะฟังธรรมนำทางจิตผ่องใส เพื่อบรรเทาความเศร้าที่ภายใน คิดหาใครมาช่วยคงไม่มี ** เสนกะมองเห็นขอทานแก่ ก็รู้แน่มีทุกข์ไม่สุขี จึงรีบถามเรื่องราวในทันที รู้ได้ดีมีเหตุให้ร้อนรน ** เริ่มสอบถามเรื่องราวสาวสาเหตุ เพื่อสังเกตพื้นฐานไม่สับสน ที่ในถุงมีข้าวตังใส่ปะปน เป็นเสบียงยามจนต้องทนเอา ** ขอทานเฒ่ารีบตอบว่าถูกต้อง เป็นครรลองยามเดินทางที่เงียบเหงา ทานอาหารหรือไม่จงบอกเรา ที่ในกลางลำเนาตอนเดินทาง ** จึงบอกว่าได้ทานที่กลางป่า ใต้พฤกษาต้นใหญ่ยามฟ้าสาง ก่อนดื่มน้ำล้างมือให้สะอาง ปิดปากถุงที่เปิดกว้างหรือไม่เอย ** จึงตอบว่าข้านี้ไม่ได้ปิด เสนกะครุ่นคิดแล้วเฉลย อสรพิษได้กลิ่นลมรำเพย หอมจังเลยเลื้อยเข้าถุงข้าวตัง ** ถ้าหากท่านกินอาหารในเย็นนี้ จะต้องสิ้นชีวีตามคาดหวัง เป็นเพราะถูกงูพิษกัดอย่างจัง แต่ถ้าถึงเคหังจะรอดตาย ** ภรรยาจะเป็นผู้ถูกงูกัด เพราะย่อมจัดของในถุงดังมุ่งหมาย ให้ขอทานวางถุงบนพื้นทราย ใช้วิธิง่ายง่ายคอยไล่งู ** ใช้ไม้เคาะเบาเบาที่ถุงผ้า มันจึงเลื้อยออกมาส่งเสียงขู่ แผ่พังพานแล้วร้องดัง ฟู  ฟู บอกให้รู้เข้ามาข้ากัดจริง ** เมื่อจัดการเรื่องงูสำเร็จแล้ว ใจขอทานผ่องแผ้วเป็นสุขยิ่ง เกิดศรัทธาเสนกะไม่ประวิง มอบทุกสิ่งที่ได้มาบูชาคุณ ** พร้อมทั้งเงินเจ็ดร้อยกหาปณะ เสนกะไม่ขอรับอย่าเคืองขุ่น เพิ่มให้อีกสามร้อยเพื่อทำบุญ ครบหนึ่งพันเป็นทุนให้ขอทาน ** แล้วถามว่ามีใครให้ไปขอ ไม่รีรอรีบตอบเพื่อไขขาน ภรรยาโฉมงามแม่นงคราญ โฉมสราญให้ไปขอพอมีกิน ** เสนกะรู้ว่าเธอยังสาว จึงได้บอกเรื่องราวดังถวิล จงเก็บเงินนอกบ้านเป็นอาจิณ อย่าปล่อยให้ยุพินได้รับรู้ ** มิฉะนั้นคู่นอนของโฉมศรี จะเอาเงินที่มีไม่อดสู พราหมณ์ขอทานเชื่อฟังคำของครู เก็บเงินแล้วเดินสู่ประตูเรือน ** ตะโกนเรียกเมียสาวเจ้าอยู่ไหน มัวแต่ทำอะไรใยเชือดเฉือน ไม่สนใจผัวเจ้าเฝ้าแช เชือน ที่ผัวกลับมาเหมือนไม่สนใจ ** ฝ่ายภรรยาเริงร่าอยู่กับชู้ ครั้นพอรู้ผัวมาพาวุ่นใหญ่ จึงบอกชู้จงรีบไปปิดไฟ แล้วจงรีบหนีไปค่อยย้อนมา ** รีบออกมารับหน้าสามีไว้ แล้วถามไถ่เรื่องเงินที่ไปหา เงินอยู่ไหนเร็วไวเผยวาจา จงรีบเอาเงินมาอย่ารอรี ** เฒ่าขอทานกล่าวว่าอยู่ข้างนอก เอ่ยปากบอกถึงที่ฝังอย่างถ้วนถี่ ฝ่ายชายชู้รีบไปในทันที ขุดเอาเงินที่มีเป็นของตน ** เช้าขึ้นมาจึงรู้ว่าเงินหาย แสนเสียดายหนักหนาพาหมองหม่น จึงไปพบเสนกะในบัดดล เพื่อจะแจ้งยุบลเรื่องเงินทอง ** เสนกะครั้นรู้เรื่องทั้งหมด ให้รู้สึกรันทดและหม่นหมอง จึงได้แจ้งอุบายให้ไปลอง ตามทำนองคนดีมีปัญญา ** ตามเนื้อหาของอุบายให้เริ่มต้น เชิญผู้คนทั้งสองฝ่ายให้มาหา เพื่อกินเลี้ยงทุกวันหนึ่งสัปดาห์ โดยต้องลดอัตราลงมาพลัน ** ฝ่ายละหนึ่งพึงลดงดเชิญต่อ แล้วจงรอครบเวลาใครขยัน จะพึงมีหนึ่งคนมาทุกวัน จงพาคนผู้นั้นมาหาเรา ** ครั้นได้ตัวรีบไปหาเสนกะ เพื่อชำระความผิดคิดร้ายเขา ขโมยเงินขอทานพาลมัวเมา จงนำเอาเงินมาคืนให้ครบพัน ** เสนกะลงโทษกับชายชู้ ตามกระทู้กระบวนความอย่างกวดขัน คนทำดีได้ดีเป็นรางวัล คนทำชั่วโทษทัณฑ์ติดตามมา ** คนอ่านมาก  ฟังมาก  ย่อมรู้มาก เป็นผลจากการตั้งใจใฝ่ศึกษา คือพื้นฐานอันประเสริฐเกิดปัญญา วัฒนารุ่งเรืองประเทืองบุญ ** ดังเช่นกับตัวท่านเสนกะ ใช่ว่าจะมีฤทธามาช่วยหนุน แต่เป็นเพราะสังเกตเป็นต้นทุน ช่วยเจือจุนสมมุติฐานการควรเป็น ** นี่คือผู้ที่เป็นพหูสูต มิใช่คิดและพูดเพียงได้เห็น ต้องมีเหตุมีผลเกิดประเด็น พิจารณาจากที่เป็นข้อเท็จจริง

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา

ข้อมูล : ๑. มังคลัตถทีปนี  เล่ม ๑–เล่ม ๒  ๒. มงคล ๓๘ ประการ  สำหรับนักเรียน  สำนักพิพ์ธรรมสภา  ๓. มงคลแห่งชีวิต  โดย ศิลาแลง  หจก. อรุณการพิมพ์

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

มงคล ๓๘ ประการคำกลอน

มงคลที่ ๘  มีศิลปะ

(สิปฺปญฺ  จ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ)

** ศิลปะหมายถึงฉลาดทำ เพื่อน้อมนำเป็นอาชีพที่ใหญ่ยิ่ง คือนำเอาศิลปะมาอ้างอิง ทำให้เกิดเป็นสิ่งน่านิยม ** ศิลปะแบ่งออกเป็นสองสถาน หนึ่งเป็นงานของคฤห้สถ์จัดสั่งสม คือฉลาดหากินให้อุดม จนสังคมยอมรับนับว่าดี ** สองเป็นกิจสำหรับบรรพชิต ที่ต้องคิดสร้างศิลป์ปิ่นศักดิ์ศรี พระอานนท์คือตัวอย่างปรากฏมี ออกแบบจีวรเป็นยอดนิยม ** ความเป็นศิลปะย่อเป็นสาม ซึ่งมีตามคัมภีร์ดีเหมาะสม คือช่างคิดช่างทำดูขำคม และช่างพูดรื่นรมย์สุขสมใจ ** มีศิลปะเป็นมงคลอุดมผล จะเลิศล้นก้าวหน้าพาสดใส เกิดประโยชน์สามประการเลิศวิไล ขอกล่าวไว้เป็นเบื้องต้นชนพึงฟัง ** อัตถะประโยชน์ตนและคนอื่น หิตะยื่นเกื้อกูลพูนความหวัง สุขะอำนวยสุขเพิ่มพลัง ให้จิรังยั่งยืนพันหมื่นปี เรื่อง  บุรุษง่อยนักดีดก้อนหิน ** อดีตกาลผ่านมาช้านานแล้ว  ณ เมืองแก้วชื่อว่าพาราณสี บุรุษง่อยคนเก่งและแสนดี เลี้ยงชีวีด้วยศิลป์ดีดหินกิน ** ทุกทุกเช้าพวกเด็กลูกชาวบ้าน ได้พาไปสร้างงานดีดก้อนหิน ให้กระทบใบไม้งามโสภิณ จะเกิดภาพตามจินตนาพลัน ** เป็นวัวควายช้างม้านานาสัตว์ สาระพัดรูปร่างช่างสร้างสรรค์ คนที่ผ่านไปมาชื่นชมกัน มอบเงินเป็นรางวัลกำนัลมา ** ครั้นวันหนึ่งกษัตริย์ทรงประพาส พร้อมอำมาตย์น้อยใหญ่ใจปรารถนา จะออกไปล่าสัตว์ในพนา เมื่อผ่านมาได้เห็นเป็นสำคัญ ** เห็นรูปสัตว์ต่างต่างช่างงามนัก เป็นประจักษ์ศิลปะหฤหรรษ์ เมื่อได้พบชายง่อยค่อยจำนรรจ์ จึงเสกสรรตรัสถามเนื้อความไป ** ปุโรหิตของเราเขาพูดมาก เราจึงอยากให้ช่วยจะได้ไหม บุรุษง่อยรีบตอบในทันใด คงจะพอช่วยได้นะพระองค์ ** พระราชาจึงพาคนง่อยเปลี้ย ไม่ให้เสียเวลาตามประสงค์ ทรงยกเลิกเที่ยวป่าดังจำนง จึงมุ่งตรงกลับไปยังในวัง ** พระองค์ทรงรับสั่งให้เจาะม่าน เพื่อให้ชายพิการอยู่ข้างหลัง มีผ้าม่านเป็นส่วนที่ปิดบัง จัดที่นั่งปุโรหิตตรงพอดี ** ถึงเวลาราชาประทับนั่ง ที่เหนือราชบัลลังก์คชสีห์ ปุโรหิตอำมาตย์มุขมนตรี ต่างกล่าวราชสดุดีองค์ราชัน ** องค์ราชาเริ่มมีพระดำรัส พระทรงตรัสราชกิจจิตสุขสันต์ ปุโรหิตพูดมากเหมือนทุกวัน ทุกคนต่างพากันเอือมระอา ** กล่าวฝ่ายชายพิการผู้มีศิลป์ ในการดีดก้อนหินชื่นหรรษา เมื่อได้รับมูลแพะจากราชา นั่งหลังม่านบังตาดำเนินการ ** ครั้นท่านปุโรหิตอ้าปากพูด จึงดีดคูถของแพะดังกล่าวขาน เป็นศิลปะที่มีความชำนาญ เข้าในปากของท่านโดยทันที ** ปุโรหิตรู้ตัวนึกอับอาย ไม่กล้าคายออกมาหน้าเช่นผี จึงต้องกลืนมูลแพะแต่โดยดี จนอิ่มท้องเต็มที่สุดพรรณนา ** พระราชาตรัสว่าปุโรหิต ท่านจงคิดให้ดีด้วยเถิดหนา เนื่องจากท่านได้เอ่ยเผยวาจา จนเกินกว่าพอดีที่ควรเป็น ** ในท้องท่านจึงเต็มด้วยมูลแพะ ขอชี้แนะอย่าทนความทุกข์เข็ญ จงรีบทำในสิ่งที่จำเป็น คือดื่มน้ำเย็นเย็นสำรอกมัน ** นับแต่นั้นปุโรหิตสงบเสงี่ยม รู้จักเจียมกายใจไม่หุนหัน จะพูดเฉพาะเรื่องที่สำคัญ ไม่พูดมากเหมือนวันที่ผ่านมา ** พระราชาขอบใจชายพิการ พระราชทานรางวัลมากนักหนา มอบหมู่บ้านสี่ตำบลไม่รอรา ทั้งเงินทองของมีค่านับอนันต์ ** อันความรู้รู้กระจ่างเพียงอย่างเดียว แต่ให้เชี่ยวชาญเห็นเป็นมิ่งขวัญ ศิลปะเป็นมงคลนิจนิรัดร์ นานกัปกัลป์มีคุณค่ากว่าสิ่งใด

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา

ข้อมูล : ๑. มังคลัตถทีปนี  เล่ม ๑–เล่ม ๒  ๒. มงคล ๓๘ ประการ  สำหรับนักเรียน  สำนักพิพ์ธรรมสภา  ๓. มงคลแห่งชีวิต  โดย ศิลาแลง  หจก. อรุณการพิมพ์

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

มงคล ๓๘ ประการคำกลอน

มงคลที่ ๙ วินัยที่ศึกษาดีแล้ว

(วินโย จ สุสิกฺขิโต เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ)

** อันวินัยย่อมนำให้สูงส่ง จะมั่นคงในความดีที่ยิ่งใหญ่ สร้างสังคมสุขสันต์ทุกวันไป ฝึกกายวาจาใจได้อย่างดี ** วินัยนี้แบ่งออกได้เป็นสอง หนึ่งเป็นของคฤหัสถ์วัตรเป็นศรี ทั้งศีลห้าศีลแปดบรรดามี เป็นเครื่องชี้คุณค่าน่าชื่นชม ** สองเป็นศีลสำหรับพระภิกษุ เพื่อบรรลุความดีที่เหมาะสม ศีลสองร้อยยี่สิบเจ็ดเพชรแห่งพรหม เลิศอุดมความดีมีในตน ** ได้ศึกษาเรียนรู้ผู้ละเว้น ประพฤติเป็นแบบอย่างทางกุศล เมื่อศึกษาดีแล้วเป็นมงคล ย่อมจะพ้นหายนะและอบาย ** อานิสงส์พึงมีแสนดีนัก เป็นที่รักแห่งชนคนทั้งหลาย เพราะกิริยางดงามอย่างมากมาย ความไม่ดีมลายสิ้นหายไป ** มีความก้าวหน้าในกุศลธรรม ไม่เปื้อนกรรมมลทินสิ้นเงื่อนไข อยู่ร่วมกับสังคมอย่างสุขใจ ผู้อยู่ในศีลนี้ดีนักเอย เรื่อง  นกกระจาบแตกสามัคคี ** จะขอยกนิทานในการก่อน อุทาหรณ์น้อมนำคำเฉลย มาเปรียบเทียบให้เห็นเหมือนเช่นเคย ติดตามเลยจะรู้ว่าค่าอนันต์ ** พุทธองค์ได้ประทับกบิลพัสดุ์ ณ ที่วัดโครธารามงามเกินฝัน ทรงปรารภพระญาติทะเลาะกัน จึงเลือกสรรนิทานมาแสดง ** ณ กาลนั้นยังมีฝูงกระจาบ หวังบินคาบหาเหยื่อเสาะแสวง นับจำนวนหลายพันล้วนแข็งแรง รวมเป็นแก็งกลุ่มใหญ่ในพนา ** นกหัวหน้าเป็นห่วงจึงบอกกล่าว ถ้าถึงคราวติดบ่วงของพรานป่า ให้จงรีบเอาหัวสอดเข้ามา ที่ในช่องตาข่ายของนายพราน ** แล้วออกแรงบินขึ้นพร้อมพร้อมกัน เอาตาข่ายไปพันอย่างอาจหาญ กับต้นไม้ต้นใหญ่ไม่ร้าวราน แล้วบินผ่านลงต่ำจำเอาไว้ ** ถ้าทุกท่านมีวินัยไม่ตายแน่ สามัคคีช่วยแก้วิกฤตได้ จงรักกันช่วยกันด้วยห่วงใย อันตรายใดใดไม่กล้ำกราย ** ฝ่ายนายพรานดักนกเป็นอาชีพ จึงได้รีบจัดการวางตาข่าย เกณฑ์ชะตาของนกไม่ถึงตาย ปฏิบัติตามนัดหมายจึงปลอดภัย ** แต่อยู่อยู่วันหนึ่งจึงเกิดเหตุ เป็นอาเพศแล้วหนาพาสงสัย ความแตกแยกกัดกินสิ้นอาลัย ถึงสมัยต้องพินาศอนาถครัน ** เหตุเพราะว่าขณะกินอาหาร มีเหตุการณ์เกิดขึ้นดังอาถรรพ์ นกตังหนึ่งบินโผลงมาพลัน ไปเหยียบหัวเพื่อนกันไม่เจตนา ** นกถูกเหยียบโวยวายสนั่นทุ่ง พวกเพื่อนเพื่อนต่างมุ่งเข้ามาหา แบ่งออกเป็นสองฝ่ายไม่รอรา ต่างต่อว่าอีกฝ่ายน่าอายจริง ** จึงกลายเป็นน้ำผึ้งเพียงหยดเดียว มาขับเคี่ยวกันไปในทุกสิ่ง สามัคคีมลายคลายประวิง อันวินัยถูกทิ้งไม่ไยดี ** นกหัวหน้าพูดจาคอยเกลี้ยกล่อม ต่างฝ่ายต่างไม่ยอมอ้างศักดิ์ศรี นกหัวหน้าเห็นว่าไม่เข้าที ความพินาศจักมีอย่างแน่นอน ** จึงได้พาสมาชิกที่เป็นกลาง หลีกหนีห่างออกไปใจทอดถอน แม้นจากไปมิใช่ไม่อาวรณ์ แสนเร้ารอนจากไปจำใจลา ** ครั้นเวลาผ่านไปไม่นานนัก นายพรานวางข่ายดักหมู่ปักษา กระจาบติดตาข่ายดังเจตนา ของพรานป่าเพื่อนำไปฆ่าแกง ** ฝ่ายกระจาบต่างเถียงกันและกัน พวกเจ้านั้นเก่งกาจอาจกำแหง อย่าชักช้านะเจ้ารีบแสดง จงออกแรงดันตาข่ายให้พ้นไป ** เอาแต่เกี่ยงไม่สนใจในภาระ ขาดธรรมะสามัคคีนี่ไฉน ตกเป็นเหยื่อเป็นอาหารของพรานไพร ขาดอะไรก็ไม่ร้ายเท่าขาดธรรม ** พรานจึงกล่าวคาถาว่าดังนี้ เมื่อเจ้ามีความร่าเริงช่างคมขำ ก็สามารถดันตาข่ายได้ประจำ ต่างก็ทำได้ดังใจไม่ร้อนรน ** แต่เมื่อใดที่พวกเจ้าเฝ้าทะเลาะ เหมือนมีเคราะห์บาปกรรมอกุศล ต้องเป็นเหยื่อของข้าพาอับจน ขาดมงคลขาดใจในทันที

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา

ข้อมูล : ๑. มังคลัตถทีปนี  เล่ม ๑–เล่ม ๒  ๒. มงคล ๓๘ ประการ  สำหรับนักเรียน  สำนักพิพ์ธรรมสภา  ๓. มงคลแห่งชีวิต  โดย ศิลาแลง  หจก. อรุณการพิมพ์

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

มงคล ๓๘ ประการคำกลอน

มงคลที่ ๑๐ วาจาสุภาษิต

(สุภาสิตา จ ยา วาจา เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ)

** สุภาษิต  คือคำพูดที่ดีแล้ว แสนเพริดแพรวเปรียบตะวันเปล่งรัศมี ประกอบด้วยลักษณะอันควรมี เป็นวจีห้าประการสราญใจ ** หนึ่งคำพูดถูกกาลสถานที่ หนึ่งล้วนมีความจริงสิ่งขานไข หนึ่งสุภาพเอื้อนเอ่ยเผยออกไป หนึ่งประโยชน์เหนืออื่นใดในวาจา ** หนึ่งเมตตาปราณีมีคุณยิ่ง พูดความจริงพูดดีมีสง่า ผู้ที่ฟังชื่นใจเกิดศรัทธา คือคุณค่าสุภาษิตลองคิดดู ** เอ่ยวาจาพาทีที่ดีนั้น เมื่อได้ฟังสุขสันต์ไม่หดหู่ ไม่มีภัยและไร้ซึ่งศัตรู เป็นที่รักเชิดชูของผู้ฟัง ** การเว้นจากวจีทุจริต ปราศจากพิษแสนดีมีมนต์ขลัง เป็นวาจาสุภาษิตมากพลัง ให้ผู้ฟังรักใคร่และชื่นชม ** อันคำพูดแม้เพียงประโยคหนึ่ง ฟังซาบซึ้งใจสงบไม่ขื่นขม นับว่ามีคุณค่าน่านิยม มากกว่าเล่ห์คารมเป็นหมื่นพัน เรื่อง  วาทศิลป์ ** อดีตกาลผ่านมาพระโพธิสัตว์ ได้อุบัติในตระกูลที่สุขสันต์ เป็นบุตรของเศรษฐีชื่นชีวัน มีสินทรัพย์อนันต์สุขสบาย ** ครั้นวันหนึ่งจึงออกไปเดินเล่น เพื่อรับลมเย็นเย็นกับสหาย อีกสามคนที่รักกันมากมาย เพื่อผ่อนคลายอารมณ์สมอุรา ** ขณะนั้นนายพรานบรรทุกเนื้อ มากมายเหลือนำไปใจปรารถนา เพื่อจะขายให้แก่ชาวพารา จึงมุ่งหน้าตรงไปภายในเมือง ** สี่สหายเมื่อเห็นนายพรานป่า จึงหันมาปรึกษาดำเนินเรื่อง การใช้วาทศิลป์จินต์ประเทือง ว่าใครจะปราดเปรื่องยิ่งกว่ากัน ** คนที่หนึ่งจึงเดินเข้าไปหา นายพรานป่าด้วยหวังอย่างแม่นมั่น แล้วจึงเริ่มเจรจาโดยเร็วพลัน เฮ้ย ! พรานจงแบ่งปันเนื้อให้เรา ** นายพรานจึงร้องตอบออกไปว่า ช่างหยาบคายหนักหนานะคนเขลา เปรียบได้กับพังผืดตามทำเนา จงรับเอาพังผืดอย่ารีรอ ** คนที่สองลองเอ่ยเผยวจี นี่แนะ ! พี่จงแบ่งเนื้อนะเราขอ ไปประกอบอาหารให้เพียงพอ แก่ครอบครัวเถิดหนอโปรดเห็นใจ ** นายพรานจึงเอ่ยว่าคำว่าพี่ ฟังแล้วไพเราะดีจะมีไหน ซึ่งเป็นส่วนประกอบมนุษย์ไง ใช้เรียกขานทั่วไปในสังคม **  คำพูดท่านเป็นเหมือนส่วนประกอบ เราจะมอบเนื้อให้ตามเหมาะสม คือเนื้อส่วนประกอบน่ารื่นรมย์ ตามคารมที่เอ่ยเผยออกมา ** คนที่สามมุ่งหมายได้ร้องขอ พูดว่าพ่อให้เนื้อบ้างเถิดหนา ตามที่เห็นสมควรจะกรุณา โปรดเมตตาเถิดท่านวานแบ่งปัน ** นายพรานจึงพูดว่าคำว่าพ่อ น่าชื่นใจยิ่งหนออกไหวหวั่น ได้ยินคำว่าพ่อพอใจครัน นิจนิรันดร์สุขใจหาใดปาน ** วาจาท่านนั้นเป็นเช่นน้ำใจ เราจะให้ตอบแทนแสนไพศาล ได้แก่เนื้อหัวใจใสตระการ มอบให้ท่านรับไว้ได้อิ่มเอม ** คนสุดท้ายได้แก่โพธิสัตว์ ปฏิบัติด้วยใจอันเกษม ภารกิจที่นับว่าเป็นเกม เยื้องงกรายดังหงส์เหมชวนให้มอง ** จึงเอื้อนเอ่ยวาจาว่าเพื่อนเอ๋ย อย่าช้าเลยโปรดได้ตอบสนอง ให้เรานี้มีเนื้อเพื่อครอบครอง เป็นเจ้าของสักนิดจิตเปรมปรีดิ์ ** นายพรานฟังวาจาพาขนลุก มีความสุขเกินคิดจิตผ่องศรี วาจาโพธิสัตว์ฟังเข้าที เอ่ยวจีกล่าวคาถาช่างน่าฟัง ** บ้านใดไม่มีเพื่อนเหมือนกับป่า อันวาจาท่านนี้มีความหวัง เปรียบได้เหมือนสมบัติทั้งเวียงวัง โปรดจงฟังนะสหายให้หมดเลย ** อันเนื้อที่มีอยู่เราให้ท่าน เพื่อนำกลับไปบ้านอย่างเปิดเผย จงไปยังบ้านข้าอย่าละเลย รีบขึ้นเกวียนเพื่อนเอ๋ยไปด้วยกัน ** เมื่อถึงแล้วโพธิสัตว์จึงจัดการ พานายพรานไปบ้านของเขานั่น พร้อมทั้งบุตรธิดามิช้าพลัน อาศัยอยู่ด้วยกันทุกวันมา ** แล้วจึงให้ละเลิกการฆ่าสัตว์ สร้างแต่บุญเป็นวัตรดีหนักหนา เกื้อกูลกันและกันมั่นสัญญา ความเป็นเพื่อนเหนือกว่าจะบรรยาย ** ทั้งหมดนี้ที่เล่ากล่าวมานั้น เพื่อที่จะยืนยันด้วยมุ่งหมาย ว่าวาจาสุภาษิตดีมากมาย ท่านทั้งหลายลองคิดดูจะรู้ดี

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา

ข้อมูล : ๑. มังคลัตถทีปนี  เล่ม ๑–เล่ม ๒  ๒. มงคล ๓๘ ประการ  สำหรับนักเรียน  สำนักพิพ์ธรรมสภา  ๓. มงคลแห่งชีวิต  โดย ศิลาแลง  หจก. อรุณการพิมพ์

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

มงคล ๓๘ ประการคำกลอน

มงคลที่ ๑๑ การบำรุงมารดาบิดา

(มาตาปิตุอุปฏฺฐานํ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ)

** อันมารดาบิดามีคุณมาก สุดแสนยากจะบรรยายให้ถ้วนถี่ เขาเรียกว่าผู้เป็นบุพการี จะกี่เดือนกี่ปีมิเปลี่ยนแปลง ** ชีวิตนี้พลีอุทิศให้ลูกรัก แม้เหนื่อยนักก็ไม่บ่นหรือหน่ายแหนง รักลูกดั่งดวงใจไม่เคลือบแคลง บริสุทธิ์ดุจแสงแห่งดวงเดือน ** พุทธองค์ทรงยกย่องคุณแม่พ่อ ผู้เกิดก่อชีวาหาใดเหมือน เป็นหนึ่งในทิศหกยกมาเตือน อย่าลืมเลือนเทิดพระคุณบุญบารมี ** ปุรัตถิมาทิส  ได้แก่ทิศเบื้องหน้า คือมารดาบิดาผู้เป็นศรี ผู้เป็นแสงส่องทางของชีวี แม่พ่อนี้คือบุคคลที่สำคัญ ** บุญคุณของแม่พ่อผู้ก่อเกิด ให้กำเนิดชีวิตคิดรังสรรค์ ท่านเป็นครู  เป็นพรหม  พร้อมพร้อมกัน อีกทั้งพระอรหันต์สุดยอดคน ** แม่และพ่อประเสริฐเลิศที่สุด คือมนุษย์ผู้มีใจเป็นกุศล ทำเพื่อลูกเหน็ดเหนื่อยก็ยอมทน ไม่ยอมบ่นลูกไร้ทุกข์ก็สุขใจ ** หน้าที่บุตรพึงปฏิบัติต่อพ่อแม่ คอยดูแลไม่หลีกลี้หนีไปไหน บำรุงท่านให้มีสุขทุกข์ห่างไกล มีสิ่งใดทำได้ไม่รีรอ ** "ท่านเลี้ยงเราเราต้องเลี้ยงท่านตอบ" ต้องรอบคอบเอาใจใส่ให้มากหนอ อุปการะเลี้ยงดูอยู่เคลียคลอ คอยบำรุงแม่พ่อทุกวี่วัน ** "ช่วยทำกิจของท่าน" ให้ผ่านพ้น เป็นอุดมมงคลเกินเสกสรร ท่านมอบหมายกิจใดรีบทำพลัน เมื่อท่านนั้นเจ็บป่วยช่วยดูแล ** "ดำรงวงศ์สกุล" ตอบแทนท่าน คอยประสานญาติมิตรชิดกระแส ทั้งโอบอ้อมเอื้อเฟื้อและเทคแคร์ ญาติพี่น้องที่พ่อแม่เคยแลดู  ** "ประพฤติตนเป็นคนควรรับมรดก" ขอหยิบยกมาขานไขใจต้องสู้ ต้องรอบคอบการได้เสียและฟื้นฟู นำไปสู่ความเจริญเพลิดเพลินใจ ** "เมื่อท่านล่วงลับทำบุญให้แก่ท่าน" ทำบุญบริจาคทานส่งไปให้ สร้างสาธารณะสถานมองการไกล รักษาศีลอุทิศไปตามสมควร เรื่อง  นกแขกเต้าเลี้ยงพ่อแม่ ** ณ หมู่บ้านชื่อว่า “สาลินทิยะ” เศรษฐีมีภาระทำนาสวน ได้จ้างให้คนทำตามกระบวน ถึงเวลาอันควรก็งอกงาม ** ชื่อว่า “โกสิยะ” ทำนาข้าว ประมาณราวพันไร่ไว้หาบหาม ข้าวเจริญเติบโตทุกโมงยาม ท่ามกลางฟ้าสีครามเขียวขจี ** ไม่ไกลจากทุ่งนาเป็นป่าเขา ภูมิลำเนาของสัตว์เช่นปักษี นับเป็นที่อาศัยปลอดภัยดี อีกลิงค่างชะนีมีมากมาย ** อันพระโพธิสัตว์ถือกำเนิด จุติลงมาเกิดเลิศเหลือหลาย เป็นพญานกแขกเต้าเพริดพราวพราย บริวารมากมายหลายร้อยตัว ** พญานกแขกเต้ามีพ่อแม่ ต้องดูแลและเทิดไว้เหนือหัว มีลูกน้อยกลอยใจไม่หมองมัว ต้องเลี้ยงดูจนทั่วทุกตัวตน ** คาบรวงข้าวมาฝากแม่และพ่อ อีกลูกน้อยที่รอไม่หมองหม่น แม้จะยากจะเหนื่อยก็สู้ทน จิตใจช่างงามล้นเกินบรรยาย ** ครั้นวันหนึ่งพญานกแขกเต้า ได้พาเหล่าบริวารสิ้นทั้งหลาย มุ่งหน้าสู่ท้องนาอย่างสบาย เพราะมีข้าวมากมายให้จิกกิน ** จึงบินลงที่นาของเศรษฐี มองเห็นมีอาหารดังถวิล นับจากนั้นก็มาเป็นอาจิณ ทั้งจิกกินและคาบเอากลับไป ** คนเฝ้านามองเห็นตะโกนก้อง ส่งเสียงร้องดังลั่นสนั่นไหว เพื่อให้นกทั้งสิ้นรีบบินไป แต่นกไพรไม่หนีดังที่คิด ** ในที่สุดยอมแพ้แก่ฝูงนก แสนวิตกหนักหนาพาหงุดหงิด จึงแจ้งแก่เศรษฐีให้พินิจ แก้เหตุการณ์วิกฤตให้คืนดี ** ฝ่ายเศรษฐีทราบเรื่องขุ่นเคืองยิ่ง ช่างเจ็บใจจริงจริงไม่สุขี จึงได้มีคำสั่งในทันที จงจับนกเหล่านี้มาให้เรา ** ลูกจ้างจึงรีบไปจัดการ หมู่นกที่คอยผลาญเม็ดข้าวเขา วางกับดักจับนกเพื่อบรรเทา ภัยจากนกแขกเต้าเข้ารุกราน ** เป็นวาระโชคร้ายพญานก เกิดดวงตกก้าวล่วงบ่วงสังหาร ติดบ่วงดิ้นไม่หลุดสุดทรมาน เพราะผลกรรมบันดาลให้เป็นไป ** ด้วยภาวะผู้นำจำทนนิ่ง นึกเกรงกริ่งบริวารจะหวั่นไหว หากรู้ว่าบัดนี้เกิดอะไร คงจะบินหนีไปเพราะความกลัว ** จึงปล่อยให้พวกนกกินอาหาร จนอิ่มหนำสำราญกันถ้วนทั่ว ต่างพากันสดใสไม่หมองมัว ให้สัญญาณทุกตัวรู้ถึงภัย ** บรรดานกตกใจรีบบินหนี อย่างเร็วรี่เพื่อกลับที่อาศัย พญานกก้มหน้าทอดอาลัย ห้วงหทัยร้อนเร่าเฝ้ากังวล ** คนเฝ้านามาจับพญานก เอาขึ้นมาแนบอกแล้วลูบขน นำไปให้เศรษฐีมิวกวน ดีใจล้นได้ขจัดเหล่าศัตรู ** โกสิยะจับนกแล้ววางไว้ แล้วจึงได้เอ่ยถามไม่ข่มขู่ มาคุยกันดีดีทดลองดู เราอยากรู้ตอบได้จะปล่อยไป ** ทำไมหรือเจ้าจึงโลภมากหนอ กินไม่พอยังคาบเอาไปไหน หรือมียุ้งเพื่อเก็บตุนเอาไว้ เจ้าจึงได้คาบกลับไปรวงรัง ** พญานกจึงตอบว่าท่านเอ๋ย ยุ้งข้าวไม่มีเลยตามคาดหวัง ไม่โลภมากอยากได้เกินกำลัง โปรดจงฟังเถิดหนอขอสาธยาย ** ประการหนึ่งพึงทราบเพื่อใช้หนี้ ประการสองนั้นมีจุดมุ่งหมาย ให้เขากู้วันหน้าจะสบาย ประการสามจะขยายเนื้อนาบุญ ** นำเอาไปฝังไว้เป็นขุมทรัพย์ เพื่อผลลัพธ์เบื้องหน้ามาอุดหนุน จะมีผลยิ่งใหญ่ได้เจือจุน นับเป็นการลงทุนที่สุนทร ** โกสิยะบอกว่าไม่เข้าใจ จงรีบเผยเงื่อนไขอย่าหลอกหลอน ฟังง่ายง่ายรู้เรื่องขออ้อนวอน เป็นขั้นตอนว่ามาอย่ารีรอ ** จึงเอื้อนเอ่ยวจีมีความว่า ท่านเจ้าขาโปรดฟังดังร้องขอ ท่านผู้ให้กำเนิดได้ถักทอ คือแม่พ่อมีคุณเจือจุนมา ** เวลาผ่านท่านก็แก่ลงมาก ออกหากินลำบากยากหนักหนา ต้องเลี้ยงดูตอบแทนตอนชรา ข้าเรียกว่าใช้หนี้ผู้มีคุณ ** ส่วนลูกน้อยคอยพ่อรออาหาร ต้องจัดการสรรหามาเกื้อหนุน นำอาหารไปให้ด้วยการุณ หวังพึ่งบุญตอนแก่และใกล้ตาย ** ข้าจึงได้เรียกการกระทำนี้ ว่าก่อหนี้มิใช่เรื่องเสียหาย เป็นเรื่องดีมีคุณอย่างมากมาย จะสบายได้พึ่งพาคราอ่อนแรง ** ยังมีนกชราและป่วยไข้ ข้าจึงได้เที่ยวไปเสาะแสวง หาอาหารไปฝากอย่าเคลือบแคลง เพื่อแสดงน้ำใจและไมตรี ** ได้ชื่อว่าขุมทรัพย์ที่ฝังไว้ หวังจะได้เป็นทุนบุญราศรี การสั่งสมซึ่งบุญเป็นสิ่งดี ส่งให้มีความสุขทุกวันคืน ** โกสิยะได้ฟังถึงนั่งอึ้ง เกิดซาบซึ้งน้ำตาไหลไม่อาจฝืน นกตัวนี้มีธรรมเป็นจุดยืน เลี้ยงพ่อแม่และนกอื่นไม่เหมือนใคร ** โกสิยะกล่าวว่าต่อแต่นี้ ข้าวในนาที่มีเรายกให้ ลงมากินและจัดการเอาตามใจ คาบกลับไปดังปรารถนาและต้องการ ** พญานกกล่าวตอบว่าขอบคุณ ที่ค้ำจุนช่วยเหลือดังกล่าวขาน ขอให้ท่านไร้ทุกข์สุขสำราญ เป็นที่พึ่งอันเบิกบานและรื่นรมย์ ** นกแขกเต้าปลอดภัยในครั้งนี้ เป็นเพราะคุณความดีที่สั่งสม เลี้ยงบิดามารดาน่าชื่นชม ให้ทุกคนในสังคมพึงสังวรณ์

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา

ข้อมูล : ๑. มังคลัตถทีปนี  เล่ม ๑–เล่ม ๒  ๒. มงคล ๓๘ ประการ  สำหรับนักเรียน  สำนักพิพ์ธรรมสภา  ๓. มงคลแห่งชีวิต  โดย ศิลาแลง  หจก. อรุณการพิมพ์

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

มงคล ๓๘ ประการคำกลอน

มงคลที่ ๑๒  การสงเคราะห์บุตร

(ปุตฺต สงฺคโห เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ)

** “บุตร” หมายถึงลูกชายและลูกสาว ผู้ที่ต้องบอกกล่าวและสั่งสอน คอยสงเคราะห์ดูแลด้วยอาทร ต้องพร่ำสอนแนะนำให้ทำดี ** ผู้เป็นแม่เป็นพ่อได้ก่อเกิด ให้กำเนิดบุตรมาพาสุขี เลี้ยงดูด้วยเมตตาและปราณี มิให้มีโพยภัยมารบกวน ** อันมารดาบิดามีหน้าที่ ต้องเลี้ยงดูบุตรนี้ให้ทั่วถ้วน เอาใจใส่ดูแลไม่แปรปรวน คอยชักชวนให้ลูกดีมีศีลธรรม ** ประการหนึ่ง "พึงห้ามทำความชั่ว" ให้หมองมัวคึกคะนองจนถลำ คบเพื่อนชั่วมัวหมองต้องระกำ ผิดศีลธรรมเลวร้ายให้ช้ำทรวง ** ประการสอง "สอนให้ทำความดี" เพื่อได้มีความสุขสันต์อันใหญ่หลวง รู้จักบาปรู้จักบุญคุณทั้งปวง ไม่ก้าวล่วงความชั่วมั่วอบาย ** ประการสาม "ให้ศึกษาศิลปะ" มุมานะเรียนรู้สู่จุดหมาย ตามสมควรแก่วัยไม่เสื่อมคลาย ตอนสุดท้ายจักได้เลี้ยงดูตน ** ประการสี่ "หาคู่ครองที่ดีให้" เพ่ือจะได้ผู้เหมาะสมอุดมผล สืบสกุลและเผ่าพันธุ์มั่นกมล ดำรงตนดำรงศักดิ์รักตระกูล ** ประการห้า "มอบมรดกและทรัพย์สิน" ให้มีกินมีใช้ไม่หายสูญ เป็นต้นทุนเริ่มต้นพ้นอาดูร ได้เพิ่มพูนสินทรัพย์นับอนันต์ ** การสงเคราะห์บุตรจัดเป็นมงคล แสนเลิศล้นจะมีแต่สุขสันต์ ได้ปฏิบัติหน้าที่ที่ดีพลัน บุตรธิดาพากันเฝ้าชื่นชม ตำราเลือกลูกเขย  จาก คหปติชาดก ** อดีตกาลมีนิทานนำมาเล่า เป็นเรื่องเก่าการเลือกคู่ดูเหมาะสม จะอยู่ดีกินดีเอกอุดม แสนสุขสมชื่นใจหาใดปาน ** ครั้งนั้นสมเด็จพระโพธิสัตว์ ได้อุบัติเป็นครูที่เรียกขาน ว่าทิศาปาโมกข์ชำนาญการ ผู้เชี่ยวชาญศิลปะวิทยา ** พราหมณ์คนหนึ่งมีลูกสาวสี่ใบเถา งามเทียบเท่านางสวรรค์ชื่นหรรษา ชายใดเห็นเป็นต้องถูกชะตา อยากได้มาสมสู่เป็นคู่ครอง ** ในบรรดาชายหนุ่มที่รุมล้อม หวังดมดอมเชยชมภิรมย์สอง พราหมณ์ผู้พ่อจับตาเฝ้าคอยมอง เลือกคู่เคียงประคองให้ลูกตน ** มีชายหนุ่มสี่คนน่าสนใจ คุณสมบัติต่างกันไปตามกุศล เคยทำดีได้ดีมีมงคล เคยทำชั่วไม่พ้นผลไม่ดี ** คนที่หนึ่งรูปหล่อเป็นยิ่งนัก ช่างน่ารักงามสง่ามีราศี ทั้งกิริยาวาจาก็เข้าที เอ่ยวจีอรรถรสปรากฏไกล ** คนที่สองผ่านโลกมาหลายฝน อายุพ้นวัยเด็กเป็นผู้ใหญ่ สัมผัสสุขและทุกข์ผลัดเปลี่ยนไป สุดหาใครเป็นคู่ครองอกหมองตรม ** คนที่สามร่ำรวยลูกเศรษฐี ตระกูลดีเป็นผู้ที่เหมาะสม เป็นคู่ครองสาวสาวร่วมภิรมย์ คงสุขสมฤดีมิเสื่อมคลาย ** คนที่สี่มีศีลธรรมแสนล้ำเลิศ ก่อให้เกิดกุศลผลมากหลาย งามสง่าอำไพทั้งใจกาย หญิงมากมายหมายจองครองคู่กัน ** พราหมณ์พ่อไม่สามารถเลือกใครได้ เพื่อจะให้ลูกสาวร่วมสร้างฝัน เป็นเพื่อนคิดคู่ใจไปนานวัน สายสัมพันธ์มั่นคงยงยืนนาน ** จึงไปหาอาจารย์ท่านปาโมกข์ ผู้เข้าใจเรื่องโลกโชคไพศาล เริ่มปรึกษาหารือผู้เชี่ยวชาญ เล่าเหตุการณ์ทั้งหลายให้ได้ฟัง ** หลังจากนั้นจึงถามถึงความเห็น ควรเลือกเฟ้นคนใดจึงสมหวัง ผู้ที่ควรครองคู่อยู่จีรัง โปรดแนะนำสักครั้งเป็นพระคุณ ** ฝ่ายพระโพธิสัตว์จึงตรัสว่า แม้รูปร่างกายาเป็นส่วนหนุน ให้ดูดีมีค่ามาเจือจุน แต่ขาดศีลเป็นทุนก็สิ้นงาม ** ถ้าเป็นเราจะเลือกคนมีศีล เป็นไทยจีนก็สูงค่าน่าเกรงขาม กลิ่นของศีลหอมฟุ้งทุกโมงยาม ไม่ผลีผลามยามเดินและนั่งนอน ** แล้วจึงเอ่ยวจีเป็นคาถา เจตนาให้ฟังดังคำสอน รูปสวยตระกูลดีมีคลายคลอน ถ้ามีศีลสังวรปราศจากภัย ** พราหมณ์ได้ฟังชอบใจไม่รอช้า รีบกลับคืนเคหาที่อาศัย ครั้นถึงจึงบอกสี่อรทัย เรื่องคู่ครองทรามวัยโดยเร็วพลัน ** พราหมณ์จึงยกสี่สาวที่สดใส ให้คนมีศีลไปด้วยใจมั่น ต้องอยู่ดีมีสุขชั่วนิรันดร์ ทุกคืนวันก้าวหน้าพาเพลิดเพลิน

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา

ข้อมูล : ๑. มังคลัตถทีปนี  เล่ม ๑–เล่ม ๒  ๒. มงคล ๓๘ ประการ  สำหรับนักเรียน  สำนักพิพ์ธรรมสภา  ๓. มงคลแห่งชีวิต  โดย ศิลาแลง  หจก. อรุณการพิมพ์

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

มงคล ๓๘ ประการคำกลอน

มงคลที่ ๑๓  การสงเคราะห์ภรรยา (หรือสามี)

(ทารสฺส สงฺคโห เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ)

** ภรรยาคือคู่คิดที่ชิดใกล้ คอยดูแลเอาใจไม่ห่างเหิน จะสุขทุกข์อย่างไรร่วมใจเดิน พร้อมเผชิญร่วมกันไม่หวั่นเลย ** ส่วนสามีมีหน้าที่พึงบำรุง คอยผดุงความถูกต้องไม่มองเฉย ทำหน้าที่ให้ดีจนคุ้นเคย จะเฉลยไขขานให้ท่านฟัง ** "ด้วยยกย่องนับถือเป็นภรรยา" ตามโบราณกล่าวมาแต่หนหลัง โดยให้เกียรติมอบสิทธิ์ไม่ปิดบัง มอบความรักให้ดังวิญญูชน ** "ไม่ดูหมิ่น" เหยียดหยามประณามด่า ไม่ดูถูกบ่นว่าพาสับสน มอบความรักความเมตตาไม่อับจน การครองเรือนสุขล้นผลเกิดมี ** "ไม่ประพฤตินอกใจ" ให้เดือดร้อน ไม่ยอกย้อนคบหญิงใหม่ให้บัดสี ไม่ทำตนนอกใจใฝ่ราคี มีรักเดียวอุทิศพลีให้แก่เธอ ** "มอบความเป็นใหญ่ให้" ไม่รอรั้ง เป็นพลังคอยแลดูอยู่เสมอ มอบทุกสิ่งด้วยใจใฝ่บำเรอ ยกให้เธอเป็นใหญ่ในบ้านเรือน ** "มอบให้เครื่องแต่งตัว" ด้วยแผ่เผื่อ คอยช่วยเหลือแนะนำเปรียบดังเพื่อน เรื่องความสวยจงดูแลอย่าแชเชือน คอยพร่ำเตือนให้ใส่ใจในความงาม ** ภรรยามีหน้าที่อนุเคราะห์ ให้พอเหมาะกับสามีมิหยาบหยาม เป็นความดีที่เหมาะสมทุกโมงยาม ชนทุกนามสรรเสริญเจริญคุณ ** ประการหนึ่ง " จัดการทำงานดี" ทุกทุกเรื่องที่มีคอยเกื้อหนุน ทั้งงานครัวงานบ้านและงานบุญ พร้อมให้ความอบอุ่นแก่ทุกคน ** ประการสอง "ต้องสงเคราะห์คนเคียงข้าง" เป็นการสร้างน้ำใจไม่หมองหม่น     เอื้ออารีเผื่อแผ่แก่เหล่าชน   ไม่พร่ำบ่นญาติพี่น้องของสามี ** ประการสาม " ไม่ประพฤตินอกใจเขา" ตามทำเนาของศีลห้าทุกวิถี แม้นทำไปจะถูกด่าว่ากาลี ทั้งสามีทั้งภรรยาพากันอาย ** ประการสี่ "รักษาทรัพย์ที่ได้มา" ช่วยดูแลช่วยรักษาอย่าให้หาย ทำให้เกิดเพิ่มขึ้นอีกมากมาย ช่วยกันเก็บและใช้จ่ายแบบพอเพียง ** ประการห้า "ต้องขยันทำการงาน" เพียรประกอบกิจการไม่หลีกเลี่ยง ร่วมกันทำร่วมกันสร้างอยู่ข้างเคียง ใจโน้มเอียงน้อมนำไม่ย่ำยี ** ภรรยาเป็นผู้อยู่เบื้องหลัง เป็นพลังหนุนเกื้อให้สุขี มีความรักมอบให้กันชั่วชีวี สงเคราะห์ดีบำรุงดีมีต่อกัน ** อนุเคราะห์สามีหรือภรรยา ดังกล่าวมาทำให้มีสุขสันต์ โภคทรัพย์บริบูรณ์นับอนันต์ ความสัมพันธ์ยืนยาวคู่ดาวเดือน เรื่อง  พญาเนื้อทอง ** ณ ชายป่ายังมีพญาเนื้อ ผิวดังทองงามเหลือหาใครเหมือน มีกวางสาวเนื้อเย็นเป็นขวัญเรือน อยู่เคียงคู่เป็นเพื่อนที่รู้ใจ ** ครอบครองบริวารราวแปดหมื่น คอยหยิบยื่นสิ่งดีดีมีมอบให้ รักบริวารเท่ากันทุกตัวไป มีจิตใจเป็นธรรมไม่ลำเอียง ** ครั้นวันหนึ่งจึงได้พาลูกน้อง พี่และน้องหากินในถิ่นเสี่ยง ปากเล็มหญ้าตาจ้องคอยมองเมียง หูฟังเสียงต่างต่างอย่างจริงจัง ** ด้วยผลกรรมทำไว้ในกาลก่อน กลับมาย้อนส่งผลดังมนต์ขลัง กินใบไม้เพลินไปไม่ระวัง ก้าวสู่ฝั่งวังวนบ่วงนายพราน ** เผลอก้าวเท้าเข้าบ่วงพรานดักไว้ รู้ตัวได้ถึงภัยใจร้าวฉาน รีบสลัดให้หลุดสุดทรมาน น่าสงสารเจ็บปวดรวดร้าวกาย ** จึงร้องบอกพวกพ้องทั้งน้องพี่ ที่แห่งนี้มีภัยรีบผันผาย จงหนีไปให้ไกลก่อนวางวาย มีความตายรอท่าอย่าช้าพลัน ** อันตัวเราติดบ่วงของพรานแล้ว ไม่คลาดแคล้วชีวาต้องอาสัญ เป็นอาหารพรานไพรใจฉกรรจ์ อย่าห่วงฉันรีบหนีไปไวไว ** เหล่าบริวารตกใจไม่ยั้งคิด ต่างก็รักชีวิตกว่าสิ่งไหน ไม่คิดหน้าคิดหลังให้ยาวไกล ทิ้งหัวหน้าเอาไว้เพียงตัวเดียว ** ฝ่ายนางกวางภรรยาบ่ายหน้าหนี เพื่อรักษาชีวีไม่เฉลียว ถึงกวางผู้สามีสักนิดเทียว จึงปล่อยให้เปล่าเปลี่ยวอย่างเดียวดาย ** เมื่อหนีไปนิดหนึ่งพึงสังหรณ์ นึกอาวรณ์ถึงสามีที่เงียบหาย ไม่ติดตามกันมาหรือว่าตาย จึงย่างกรายกลับไปใจไม่ดี ** มองเห็นกวางสามีที่ยืนอยู่ จึงได้รู้ไม่ตายให้สุขี เข้าไปใกล้แล้วเอ่ยเผยวจี เหตุไฉนหนอพี่จึงไม่ไป ** พญากวางจึงเผยเอ่ยวาจา อันตัวพี่นี่หนาไปไม่ได้ ขาของพี่ติดบ่วงของพรานไพร เมื่อเข้าใจอย่าช้าจะอันตราย ** นางกวางน้อยจึงตอบขอบคุณพี่ ตัวน้องนี้ไม่กลัวภัยทั้งหลาย จะขออยู่ที่นี่กับพี่ชาย ถ้าต้องตายขอตายไปด้วยกัน ** ไม่ช้านานพรานป่าก็มาถึง นางกวางจึงเอ่ยถ้อยค่อยเสกสรร ขอจงได้เมตตาอย่าฆ่าฟัน โปรดเถอะไว้ชีวันพญากวาง ** ถ้าจะฆ่าโปรดจงฆ่าเราก่อน ให้ม้วยมรณ์สิ้นใจไม่ขัดขวาง แล้วค่อยฆ่าสามีให้วายวาง ชีพอับปางดับไปไม่เสียดาย ** พรานป่าฟังน้ำคำชื่นฉ่ำนัก เป็นความรักยิ่งใหญ่สมใจหมาย กล่าววาจาจับใจไม่เสื่อมคลาย แม้ความตายไม่หวั่นพรั่นพรึงเลย ** ไม่เคยเห็นมีใครในโลกนี้ ยอมสละชีวีหน้าตาเฉย เพื่อผัวที่ตนรักจักเสบย จึงได้เอ่ยวาจาน่าชื่นใจ ** พรานป่าชอบจึงตอบวจีว่า เราไม่ฆ่าเจ้าทั้งสองหยุดร้องไห้ จะปล่อยเจ้าทั้งสองเข้าป่าไป ขอจงได้สุขสันต์นิรันดร์กาล ** นางกวางป่าจึงตอบขอบคุณมาก ก่อนลาจากอยากขอจงสงสาร อย่าทำร้ายสัตว์ป่าให้ร้าวราน จงหยุดการฆ่าฟันให้บรรลัย ** ก่อนจากไปพญากวางจึงมอบแก้ว ให้พรานแล้วจึงได้เอ่ยปราศรัย เลิกฆ่าสัตว์ตัดชีวิตให้อภัย ตลอดอายุขัยจงทำดี ** หมั่นทำทานรักษาศีลภาวนา มีเมตตาเอื้อเฟื้อเพื่อสุขศรี จงเอาแก้วที่ให้เลี้ยงชีวี ทำบุญตามที่มีโอกาสทำ ** ขอลาทีวันนี้ขอลาแล้ว ทำให้ใจแน่แน่วอย่าถลำ แล้วตั้งตนตั้งใจมั่นในธรรม ละเวรกรรมห่างอบายได้สุขเลย ** การสงเคราะห์แก่กันพลันเกิดสุข ห่างจากทุกข์ดังที่ได้เปิดเผย เรื่องของกวางทั้งคู่ชื่นชูเชย ต่างก็ไม่ละเลยความสัมพันธ์

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา

ข้อมูล : ๑. มังคลัตถทีปนี  เล่ม ๑–เล่ม ๒  ๒. มงคล ๓๘ ประการ  สำหรับนักเรียน  สำนักพิพ์ธรรมสภา  ๓. มงคลแห่งชีวิต  โดย ศิลาแลง  หจก. อรุณการพิมพ์

** หน้า ๑ **      ** หน้า ๒ **     ** หน้า ๓ **