ต่อไป →

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๑๕  พระเจ้าอุเทนได้อัครมเหสี

** ครั้นถึงกาลวันหนึ่งพึงประจักษ์ มีงานนักษตรฤกษ์เอิกเกริกโข กุลธิดาทั้งหลายต่างหมายโชว์ แต่งตัวโก้อวดกันในวันงาน ** สามาพร้อมบริวารในกาลนั้น ได้พากันไปอาบน้ำสนุกสนาน ท้าวอุเทนทอดพระเนตรที่พระลาน เห็นนงคราญพอพระทัยในพธู ** ตรัสถามอำมาตย์ราชบริพาร มีถิ่นฐานนอกในวังช่างงามหรู เมื่อรับทราบเรื่องราวของโฉมตรู จึงรับสั่งราชครูให้จัดการ ** รีบส่งข่าวไปให้ท่านเศรษฐี ราชครูจึงมีราชสาร ไปบอกทันทีมิช้านาน มอบสามาจากบ้านเข้าสู่วัง ** ท่านเศรษฐีปฏิเสธไม่ยอมให้ ตามที่ได้ทรงมีความมุ่งหวัง ท้าวอุเทนทรงกริ้วเหลือกำลัง ไม่หยุดยั้งสั่งให้พันธนาการ ** ปิดบ้านเรือนไม่ให้เข้าออกได้ มัดเศรษฐีปล่อยไว้ภายนอกบ้าน บังเกิดทุกข์สุดแสนทรมาน เพราะขัดคำสั่งการพระราชา ** สามาวดีกลับมาพาใจหาย นางจึงร้องโวยวายคร่ำครวญหา ใครทำร้ายท่านพ่อจงบอกมา ฉันจะได้ต่อว่าให้สาใจ ** โฆสกะรีบบอกแก่บุตรี พระราชาทรงมีรับสั่งให้ ส่งลูกเป็นชายาที่วังใน ปฏิเสธท่านไปจึงลงทัณฑ์ ** ฝ่ายสามาบอกว่าพ่อพลาดนัก ที่ไม่มอบลูกรักตามหมายมั่น ขัดพระประสงค์ได้อย่างไรกัน องค์ราชันมีอำนาจเหนือแผ่นดิน ** ท่านพ่อต้องกราบทูลให้ทรงทราบ ว่าไม่ได้หยามหยาบหรือดูหมิ่น มิบังอาจขัดบัญชาเจ้าธานินทร์ จะขอมอบยุพินตามต้องการ ** ท่านเศรษฐีทำอย่างที่นางบอก เพื่อที่จะแสดงออกอย่างกล้าหาญ ได้ส่งข่าวไปทูลพระภูบาล จะขอมอบเยาวมาลย์ด้วยยินดี ** ท้าวอุเทนโสมนัสเป็นยิ่งนัก ทรงแต่งตั้งเป็นอัครมเหสี ส่วนบริวารของนางสามาวดี เป็นบริวารเหมือนที่เคยเป็นมา

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๑๖  พระเจ้าอุเทนถูกจับ

** จะขอกล่าวถึงเมืองอุชเชนี จัณฑปัชโชตจอมบดีมีสง่า มีธิดานางหนึ่งงามโสภา ชื่อ "วาสุลทัตตา" ยอดนารี ** ณ วันหนึ่งจึงตรัสกับอำมาตย์ บรรดาผู้ครองราชย์ในโลกนี้ มีสมบัติมหาศาลล้นปฐพี ใครที่ไหนจักมีเท่าเทียมเรา ** ฝ่ายอำมาตย์กราบทูลแถลงไข ไม่มีใครเทียบได้สมบัติเขา กับอุเทนราชาอย่าดูเบา สมบัติเราเปรียบได้ดังหนวดแมว ** พระราชาตรัสว่าถ้าอย่างนั้น ต้องรีบจับตัวมันอย่างแน่แน่ว รีบจัดการเร็วไวไปตามแนว เรียบร้อยแล้วรายงานอย่าช้าพลัน ** หมู่อำมาตย์กราบทูลน่าจะยาก ท้าวอุเทนเก่งมากเกินเสกสรร บังคับช้างด้วยพิณหัสดีกันต์ คู่ต่อสู้ไม่มีวันชนะเลย ** พระราชาตรัสว่าถ้าอย่างนั้น ใครสามารถจับมันจงเปิดเผย มีวิธีอย่างไรไฉนเอย จับมันเป็นเชลยอย่าช้าที ** อำมาตย์จึงเปิดเผยวิธีการ ทำช้างไม้ตระการอย่างถ้วนถี่ เห็นแล้วเหมือนช้างจริงอย่ารอรี เอาไปล่อภูมีให้ออกมา ** เผลอเมื่อใดเข้าไปจับมัดไว้ เป็นวิธีจับได้แน่หนักหนา จอมนรินทร์สั่งการไม่รอรา ตามอุบายที่กล่าวมาอย่าแชเชือน ** แล้วแผนการพิชิตอุเทนราช องค์จอมปราชญ์เกิดขึ้นอย่างเชือดเฉือน นำจุดเด่นมาใช้ไม่ลืมเลือน เป็นเสมือนดาบสองคมล้มราชัน ** นำช้างไม้ไปวางใกล้นคร ใช้หลอกหลอนให้หลงผิดคิดใฝ่ฝัน สะกดด้วยมนต์ของเทวัญ เพื่อได้มันเป็นบริวารสำราญใจ ** ฝ่ายพรานป่าแห่งเมืองโกสัมพี กราบทูลพระผู้มีศักดิ์ยิ่งใหญ่ ให้เสด็จไปจับคชสารโดยเร็วไว องค์ท้าวไทจงรีบไปจับมัน ** อุเทนราชทราบข่าวไม่รอช้า รีบไปหาช้างไม้ในไพรสัณฑ์ บริวารติดตามมากมายครัน มุ่งหน้ากันไปจับช้างที่กลางดง ** จัณฑปัชโชตทราบข่าวท้าวอุเทน จึงได้เกณฑ์ทหารนำมาส่ง ให้ซุ่มอยู่ข้างทางกลางไพรพง คอยจังหวะจับองค์พระราชา ** จอมจักรพรรดิ์ไม่รู้กลอุบาย จึงมุ่งหมายจับช้างไม่กังขา ล่วงเข้าสู้วังวนแห่งอัปรา เกณฑ์ชะตาเป็นไปตามผลกรรม ** พบช้างไม้จึงเริ่มบรรเลงพิณ กล่อมช้างไม่ให้ดิ้นถลำ หวังจับอย่างง่ายดายเหมือนเคยทำ ช้างระยำวิ่งหนีไม่สนใจ ** ด้วยอุบายสร้างสรรค์อันฉลาด ท้าวอุเทนไม่สามารถจับช้างได้ เพราะมีคนแอบแฝงอยู่ข้างใน คอยดันช้างหนีไปเหมือนช้างจริง ** ท้าวเธอไม่รอช้าขึ้นม้าทรง ด้วยประสงค์จับช้างป่าไม่อ้อยอิ่ง ควบม้าตามเร็วรี่มิประวิง ทุกทุกสิ่งเป็นไปตามอุบาย ** จันฑปัชโชตให้สัญญาณทหารจับ จอมบดินทร์ตกอับตามเป้าหมาย เหล่าทหารได้พันธนากาย นำถวายเหนือหัวอย่างใจเย็น

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๑๗  พระเจ้าจัณฑปัชโชตให้ลูกสาวเรียนมนต์

** จัณฑปัชโชตโปรดให้คุมขังไว้ ทรงสำราญในใจไม่ฆ่าเข่น ครบสามวันอุเทนสุดลำเค็ญ ทำอย่างไรก็ไม่เห็นลงมือทำ ** จึงตรัสถามเสนาพฤฒามาตย์ ว่าจอมราชเสือร้ายหมายขย้ำ ปล่อยเฉยไว้ทำไมให้ระกำ ดูน่าขำเสียกระไรใยเฉยเมย ** จงสั่งการให้ทหารรีบเข่นฆ่า ขอจงโปรดเถิดหนาอย่าทำเฉย อันวิสัยกษัตริย์ย่อมคุ้นเคย ไม่พึงปล่อยเชลยโดยเปล่าการ ** รีบสั่งฆ่าอย่าทำให้หงุดหงิด ไม่เสียดายชีวิตจงประหาร เป็นกษัตริย์แพ้พ่ายให้ร้าวราน ขืนอยู่ไปไม่สำราญต้องอับอาย ** จัณฑปัตโชตรู้ข่าวได้กล่าวว่า จะปล่อยท่านไม่ฆ่าให้สูญหาย แต่ท่านต้องมอบมนต์ประจำกาย ให้แก่เรานะสหายได้ไหมเอย ** ฝ่ายอุเทนกล่าวว่าข้าไม่ขัด จะรีบจัดมอบให้ใครเฉลย ต้องไหว้เราก่อนเรียนอย่าละเลย ถ้าเคารพตามภิเปรยยอมให้มนต์ ** จัณฑปัชโชตได้ฟังจึงนั่งนิ่ง ทำไม่ได้จริงจริงใจสับสน ถ้าอย่างนั้นเราจะฆ่าให้วายชนม์ ถ้ามอบมนต์ให้เราจักปล่อยไป ** อุเทนฟังนั่งคิดพิจารณา ยอมถูกฆ่าดีกว่าทำสิ่งไหน ชาติกษัตริย์จะมิยอมก้มให้ใคร รักษาไว้เกียรติยศปรากฏนาม ** จัณฑปัชหาวิธีที่จะเรียน จึงคิดเพียรออกอุบายมาไต่ถาม ถ้าคนอื่นยอมไหว้ใคร่รู้ความ ท่านจะยอมทำตามที่กล่าวมา ** หรืออย่างไรจงบอกกล่าวเล่าให้รู้ รอฟังอยู่โปรดบอกด้วยเถิดหนา ใครก็ตามที่ไหว้ด้วยศรัทธา สอนมนตราให้ได้ดังใจปอง ** จัณฑปัชดำริที่จะให้ ธิดาเป็นผู้ไปนั่งในห้อง เรียนรู้มนต์จากอุเทนมาครอบครอง แล้วเรียนต่อเป็นทอดสองจากธิดา ** ท้าวเธอจึงได้บอกแก่ลูกรัก ว่าพ่อจักให้เรียนมนต์และคาถา จากชายเป็นโรคเรื้อนทั่วกายา เจ้าจงอย่าใกล้ชิดจะติดมัน ** แล้วทรงหลอกจอมราชชาติกษัตริย์ เราได้จัดหญิงค่อมแม่จอมขวัญ มาเรียนรู้มนตราสารพัน เป็นประจำทุกวันจนเชี่ยวชาญ ** จึงจำเป็นกั้นม่านไม่ให้เห็น กลัวจะเป็นอุปสรรคมาล้างผลาญ ทำให้เรื่องเรียนมนต์ต้องเสียการ ใช้เวลาเนิ่นนานเกินจำเป็น ** การเรียนมนต์เป็นไปตามครรลอง พระธิดาเนื้อทองมองไม่เห็น ครูผู้สอนสุดหล่อเพราะจำเป็น เหตุเนื้อเย็นนั่งอยู่ในม่านบัง

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๑๘  อัครมเหสีองค์ที่ ๒ ของพระเจ้าอุเทน

** มาวันหนึ่งจอมราชบริภาษว่า ผู้หญิงค่อมชั่วช้าอย่าพึงหวัง จะได้มนต์เราไปสร้างพลัง ความจำเจ้าสั้นจังไม่เข้าที ** พระธิดาพิโรธครูผู้สอน จึงตรัสย้อนคนขี้เรื้อนเหมือนเช่นผี ปากเจ้าร้ายมาด่าข้าไม่ดี ตัวเองซิเป็นโรคเรื้อนเหมือนผีไพร ** โต้กันไปโต้กันมาน่าบัดสี ทั้งทั้งที่ต่างมียศยศยิ่งใหญ่ จึงอยากเห็นหน้าตาเป็นอย่างไร เปิดม่านออกทันใดพบความจริง ** หนึ่งบุรุษหนึ่งสตรีที่ด่ากัน ตกตะลึงงงงันต่างนั่งนิ่ง รู้ตัวว่าถูกหลอกหลอกดังลิง ทุกทุกสิ่งปรากฏชัดถนัดตา ** ต่างแนะนำตัวเองให้รู้จัก ถึงพื้นเพที่พำนักและภาษา ได้รู้เป็นจักรพรรดิ์ขัตติยา และบุตรีของราชาศรัทธากัน ** พระพุทธองค์ทรงตรัสพระพุทธพจน์ รักหนุ่มสาวจะปรากฏอย่างแม่นมั่น ด้วยสาเหตุสองประการเป็นสำคัญ ความรักพลันพัฒนาก้าวหน้าไกล ** สาเหตุหนึ่งร่วมทำบุญในกาลก่อน ทำให้ย้อนกลับมาพบกันใหม่ สาเหตสองเอื้อเฟื้อมีเยื่อใย ต่างช่วยเหลือกันไปในชาตินี้ ** วาสุลทัตตาธิดาจัณฑปัช จอมกษัตริย์ท้าวอุเอนไม่เบนหนี ต่างปลงใจรักกันมั่นฤดี จะครองคู่ชั่วชีวีนิจนิรันดร์ ** จัณฑปัชตรัสถามพระธิดา การเรียนมนต์ก้าวหน้าหรือไม่นั่น จึงเอ่ยตอบพระบิดามิช้าพลัน การเรียนนั้นไม่สำเร็จตามต้องการ ** จะต้องใช้เวลาอีกระยะ ลูกนี้จะพยายามสร้างมาตรฐาน ให้การเรียนสำเร็จมิช้านาน ตอบแทนคุณพ่อท่านด้วยจริงใจ ** เมื่อความรักสุกงอมย่อมเกิดเหตุ ตามวิสัยกิเลสตัวเป็นใหญ่ อันราคะไม่ปรานีต่อผู้ใด เกิดร้อนรนดังถูกไม้ด้วยไฟกัลป์ ** จึงเชิญชวนนวลน้องตระกองคู่ เดินประคองเข้าสู่ประตูสวรรค์ ท่องวิมานตระการตาวิลาวัณย์ ชมช่อชั้นลวดลายใต้แสงดาว ** ห้องที่หนึ่งพึงประสงค์จงประจักษ์ ว่าพี่รักพี่ห่วงใยในน้องสาว มอบวิญาณมอบดวงใจใสแวววาว ให้แก่เจ้าด้วยภักดีมิจืดจาง ** ห้องที่สองมองทางไหนวิไลหรู ให้โฉมตรูพักนอนก่อนฟ้าสาง ประคองกอดนวลน้องหอมสองปราง ไม่ยอมห่างแนบชิดจนนิทรา ** ห้องที่สามงามวิจิตรพิสดาร ฟ้าประทานเป็นของขวัญชื่นหรรษา เพื่อให้เจ้าสุขสันต์กับพี่ยา ท่องสวรรค์ชั้นเทวายามราตรี ** ห้องที่สี่มีสีสันอันหลากหลาย ส่องประกายงามยิ่งนักสมศักดิ์ศรี เป็นที่พักของครอบครัวชั่วชีวี น้องกับพี่สมใจฝันเกินบรรยาย ** ทั้งสี่ห้องหัวใจมอบให้น้อง เป็นเจ้าของครองไปจนสลาย มอบให้น้องเป็นของน้องจนวันตาย ทั้งใจกายให้โฉมตรูเพื่อนคู่ใจ ** ** มาวันหนึ่งจอมราชบริภาษว่า ผู้หญิงค่อมชั่วช้าอย่าพึงหวัง จะได้มนต์เราไปสร้างพลัง ความจำเจ้าสั้นจังไม่เข้าที ** พระธิดาพิโรธครูผู้สอน จึงตรัสย้อนคนขี้เรื้อนเหมือนเช่นผี ปากเจ้าร้ายมาด่าข้าไม่ดี ตัวเองซิเป็นโรคเรื้อนเหมือนผีไพร ** โต้กันไปโต้กันมาน่าบัดสี ทั้งทั้งที่ต่างมียศยิ่งใหญ่ จึงอยากเห็นหน้าตาเป็นอย่างไร เปิดม่านออกทันใดพบความจริง ** หนึ่งบุรุษหนึ่งสตรีที่ด่ากัน ตกตะลึงงงงันต่างนั่งนิ่ง รู้ตัวว่าถูกหลอกดังเช่นลิง ทุกทุกสิ่งปรากฏชัดถนัดตา ** ต่างแนะนำตัวเองให้รู้จัก ถึงพื้นเพที่พำนักและภาษา ได้รู้เป็นจักรพรรดิ์ขัตติยา และบุตรีของราชาศรัทธากัน ** พระพุทธองค์ทรงตรัสพระพุทธพจน์ รักหนุ่มสาวจะปรากฏอย่างแม่นมั่น ด้วยสาเหตุสองประการเป็นสำคัญ ความรักพลันพัฒนาก้าวหน้าไกล ** สาเหตุหนึ่งร่วมทำบุญในกาลก่อน ทำให้ย้อนกลับมาพบกันใหม่ สาเหตสองเอื้อเฟื้อมีเยื่อใย ต่างช่วยเหลือกันไปในชาตินี้ ** วาสุลทัตตาธิดาจัณฑปัช จอมกษัตริย์ท้าวอุเทนไม่เบนหนี ต่างปลงใจรักกันมั่นฤดี จะครองคู่ชั่วชีวีนิจนิรันดร์ ** จัณฑปัชตรัสถามพระธิดา การเรียนมนต์ก้าวหน้าหรือไม่นั่น จึงเอ่ยตอบพระบิดามิช้าพลัน การเรียนนั้นไม่สำเร็จตามต้องการ ** จะต้องใช้เวลาอีกระยะ ลูกนี้จะพยายามสร้างมาตรฐาน ให้การเรียนสำเร็จมิช้านาน ตอบแทนคุณพ่อท่านด้วยจริงใจ ** เมื่อความรักสุกงอมย่อมเกิดเหตุ ตามวิสัยกิเลสตัวเป็นใหญ่ อันราคะไม่ปรานีต่อผู้ใด เกิดร้อนรนดังถูกไหม้ด้วยไฟกัลป์ ** จึงเชิญชวนนวลน้องตระกองคู่ เดินประคองเข้าสู่ประตูสวรรค์ ท่องวิมานตระการตาวิลาวัณย์ ชมช่อชั้นลวดลายใต้แสงดาว ** ห้องที่หนึ่งพึงประสงค์จงประจักษ์ ว่าพี่รักพี่ห่วงใยในน้องสาว มอบวิญาณมอบดวงใจใสแวววาว ให้แก่เจ้าด้วยภักดีมิจืดจาง ** ห้องที่สองมองทางไหนวิไลหรู ให้โฉมตรูพักนอนก่อนฟ้าสาง ประคองกอดนวลน้องหอมสองปราง ไม่ยอมห่างแนบชิดจนนิทรา ** ห้องที่สามงามวิจิตรพิสดาร ฟ้าประทานเป็นของขวัญชื่นหรรษา เพื่อให้เจ้าสุขสันต์กับพี่ยา ท่องสวรรค์ชั้นฟ้ายามราตรี ** ห้องที่สี่มีสีสันอันหลากหลาย ส่องประกายงามยิ่งนักสมศักดิ์ศรี เป็นที่พักของครอบครัวชั่วชีวี น้องกับพี่สมใจฝันเกินบรรยาย ** ทั้งสี่ห้องหัวใจมอบให้น้อง เป็นเจ้าของครองไปจนสลาย มอบให้น้องเป็นของน้องจนวันตาย ทั้งใจกายให้โฉมตรูเพื่อนคู่ใจ ** บันดาลดลฝนฟ้าคะนองลั่น ดังสนั่นครึกโครมโหมเข้าใส่ ละลอกครื่นถาโถมอย่างฉับไว เรือลำน้อยลอยไปสั่นไหวโคลง ** พายุโหมกระหน่ำซ้ำที่เก่า คลื่นซัดสาดน้ำเข้ายังส่วนโถง ฝนกระหน่ำซ้ำมาไม่ลาโรง น้ำเอ่อท่วมเรือโคลงอยู่ไปมา ** เสียงคลื่นลมกระหึ่มดังกึกก้อง ฟ้าคะนองร้องลั่นสั่นผวา สะเทือนทั่วบนพื้นพสุธา ฝนหลั่งมาน้ำนองพ้องเสียงลม ** ลมสงบฟ้าสดใสชื่นใจนัก หนุ่มและสาวชื่นรักดังอุ้มสม เป็นบุพเพเสกสรรค์อันรื่นรมย์ เฝ้าชื่นชมสมมโนโผกอดกัน ** โอ้....น้องจ๋าพี่สัญญาจะรักเจ้า ทุกค่ำเช้าดูแลไม่แปรผัน จะรักน้องถนอมน้องทุกคืนวัน ชั่วนิรันดร์รักพี่มิจืดจาง ** คุณพี่ขาน้องสัญญาจะรักพี่ ในชาตินี้มอบใจไม่ไกลห่าง ทั้งใจกายน้องมอบให้ไม่เลือนลาง อยู่แนบข้างพี่ยากว่าจะตาย ** ทั้งสองคนวางแผนจะหนีหน้า กลับไปยังพาราสวยเฉิดฉาย โกสัมพีงามเลิศเพริดพรรณราย เป็นที่หมายมุ่งสู่ที่อยู่ตน **คิดวิธีที่จะหลอกจัณฑปัช ขอรวบรัดคิดได้ไม่หมองหม่น ดำเนินงานตามวิธีมิร้อนรน เพื่อบรรลุผลสำเร็จดังเจตนา ** ณ วันหนึ่งหญิงสาวเฝ้าบิตุเรศ เพื่อทูลเหตุให้ทราบถึงปัญหา ลูกจำเป็นต้องได้ซึ่งตัวยา เพื่อเอามาประกอบการเรียนมนต์ ** จึงกราบทูลพระบิดาว่าอยากได้ คือเครื่องใช้เหล่านี้จะมีผล มีประตูเข้าออกนอกมณฑล พิธีที่เรียนมนต์เป็นประจำ ** พาหนะสำหรับการเดินทาง เมื่อยามว่างได้ไปในไพรสัณฑ์ เพื่อจะได้ตัวยาที่สำคัญ มาเรียนมนต์สำเร็จพลันดังตั้งใจ ** จันณฑปัชโชตทรงโปรดให้ประทาน สิ่งที่นางต้องการรีบจัดให้ พาหนะและกุญแจโดยเร็วไว เพื่อออกไปหาตัวยามาใช้งาน ** อันท้าวเธอมีพาหนะห้าชนิด เป็นของคู่ชีวิตขอไขขาน ช้างภัททวดีวิ่งได้นาน ห้าสิบโชน์โดยประมาณต่อหนึ่งวัน ** กากะเป็นทาสเดินทางได้ หกสิบโยชน์ทำไว้ใช่เสกสรร ม้าสองตัววิ่งได้โดยเร็วพลัน หนึ่งร้อยโยชน์ต่อวันโปรดเข้าใจ ** อีกช้างนาฬาคีรีเป็นที่ห้า วิ่งได้เร็วมากกว่าเป็นไหนไหน หนึ่งร้อยยี่สิบโยชน์โดดเด่นไกล นางมั่นใจนาฬาคีรีที่เลือกเอา

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๑๙  ประวัติพาหนะ ๕ ชนิด

** ได้ฟังมาจอมราชันจัณฑปัช เมื่ออดีตได้อุบัติรับใช้เขา ที่บ้านอิสระชนไม่ซบเซา ตามทำเนาของเวรกรรมที่ทำมา ** วันหนึ่งมีปัจเจกะพุทธะ ตั้งมั่นในธุระเป็นหนักหนา ได้ออกบิณฑบาตรอย่างเคยมา ประชาชนต่างพาไม่สนใจ ** เหตุเกิดเพราะมีมารเข้าสิงร่าง ชาวเมืองต่างวิปริตผิดไปใหญ่ จึงมิคิดจะตักบาตรแต่อย่างใด เพราะทุกคนอยู่ในอำนาจมาร ** ปัจเจกะพุทธะจึงเดินกลับ ตัดสินใจเลิกรับภัตตาหาร เมื่อถึงประตูเมืองเรืองโอฬาร ได้พบมารแปลงร่างอย่างคนเมือง ** ตัวมารร้ายจำแลงแกล้งเอ่ยถาม อยากทราบความเป็นไปในทุกเรื่อง ท่านได้รับอาหารอย่างนองเนือง หรือฝืดเคืองไม่ได้อะไรมา ** พระปัจเจกะพุทธะจึงได้กล่าว จะมาถามทำไมเล่าเจ้าบาปหนา เจ้าเป็นคนดลใจชาวพารา ให้เมินหน่าไม่สนใจในการบุญ ** ท่านจงรีบกลับไปในเมืองเถิด เพื่อให้เกิดศรัทธาอย่าเคืองขุ่น ให้ชาวเมืองใส่บาตรจักขอบคุณ ช่วยเจือจุนชาวประชาอย่าดูดาย ** อาตมาไม่กลับไปหรอกมารเอ๋ย อย่าหวังเลยจะหลอกเพื่อมุ่งหมาย เข้าสิงประชาราษฎร์จนวันตาย เราจะไม่งมงายเชื่อคำมาร ** เมื่อใดที่พระปัจเจกเข้าในเมือง ตัวมารจะฟูเฟื่องเพื่อล้างผลาญ เข้าสิงสู่กายาตลอดกาล พวกหมูมารจะแย่งชาวเมืองไป **จึงมีบาตรว่างเปล่าขาดอาหาร เพราะตัวมารกลั่นแกล้งจึงหวั่นไหว เหล่าฝูงชนไม่คิดจะสนใจ พระปัจเจกจึงเดินไปข้าวไม่มี ** ขณะนั้นอิสระชนคนมีทรัพย์ ซึ่งเดินกลับเคหาขมันขมี พบปัจเจกะพุทธเจ้าเข้าพอดี เอ่ยวจีเรียนถามตามศรัทธา ** ครั้นรู้ว่าบาตรพระยังว่างเปล่า จึงคิดเอาที่บ้านแก้ปัญหา มาใ่บาตรพระปัจเจกะพุทธา ไม่รู้ว่าอาหารเสร็จหรือยัง ** จึงนิมนต์ให้พระจงรอก่อน จะรีบจรไปที่บ้านสานความหวัง เมื่อไปถึงจึงถามอย่างจริงจัง อาหารเสร็จหรือยังแจ้งเร็วไว ** หญิงแม่ครัวรีบตอบโดยเร็วว่า สำเร็จแล้วเจ้าขาจะเอาไหม จึงรีบสั่งคนผู้ชายให้รีบไป ความเร็วเจ้ามากกว่าใครรีบไปเลย ** รับรับบาตรจากพระกลับมาเรือน อย่าชักช้าแชเชือนนะท่านเอ๋ย คนรับใช้จึงรีบไม่เฉยเมย แล้วจึงเอ่ยขอบาตรวิ่งกลับมา ** ฝ่ายอิสระชนคนมีทรัพย์ รีบรับบาตรเพราะเวลาช่างมีค่า ใส่อาหารถวายพระดังวาจา จงรีบพาไปถวายให้ทันกาล ** หันมาบอกคนรับใช้ให้รับรู้ อย่าชักช้าเฉยอยู่รีบประสาน ผลบุญที่เกิดขึ้นจากผลทาน แม้มากมายให้ท่านจงรับไป ** ชายรับใช้รีบวิ่งอย่างด่วนจี๋ ไปยังพระทันทีไม่เฉไฉ รีบบอกกล่าวขอพรในทันใด ด้วยหวังได้กุศลผลแห่งบุญ ** ท่านเจ้าขาโปรดเมตตาอวยพรให้ ข้าพึงได้พรอันเลิศประเสริฐหนุน ด้วยอานุภาพที่วิ่งมาเจือจุน ได้พาหนะดังลมหมุนเร็วกว่าใคร **ข้าพเจ้าเดินทางกลางแดดจ้า อย่างรีบเร่งไปมาไม่หวั่นไหว ถูกแสงแดดแผดเผาดังเปลวไฟ ขอได้บารมีที่ยืนยง ** ส่วนผลบุญที่นายมอบให้นั้น ขอจงพลันสำเร็จและหนุนส่ง ให้มีส่วนรู้ธรรมดังจำนง ด้วยประสงค์ตัดกิเลสเหตุแห่งภัย ** พระปัจเจกะพุทธะจึงกล่าวว่า สมมโนปรารถนาอย่าสงสัย พาหนะมีความเร็วสมฤทัย ลุสมัยรู้แจ้งธรรมองค์สัมมา ** ของสิ่งใดที่ท่านต้องการแล้ว ด้วยจิตใจผ่องแผ้วปรารถนา ขอสำเร็จโดยพลันดังเจตนา ดังพระจันทร์บนฟากฟ้ายามราตรี ** ด้วยกุศลผลที่ได้อธิษฐาน จากผลทานสำเร็จสมศักดิ์ศรี ได้เกิดเป็นจัณฑปัชครองบุรี พาหนะเกิดมีตามต้องการ

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๒๐  พระเจ้าอุเทนหนี

** ฝ่ายอุเทนจอมราชสูงวาสนา ถึงเวลาต้องกลับสู่ถิ่นฐาน จึงรวบรวมเงินทองกองตระการ ใส่กระสอบเป็นทะนานติดตัวไป ** พาวาสุลทัตตาขึ้นช้างหนี พร้อมทรัพย์สินที่มีกระสอบใหญ่ ออกจากเมืองอุชเชนีโดยเร็วไว มุ่หน้าสู่แดนไกลบ้านเมืองตน ** พวกทหารรักษาวังครั้นมองเห็น อุเทนเผ่นรีบหนีเริ่มสับสน จึงกราบทูลเจ้าเหนือหัวในบัดดล ให้ทราบผลทันทีมิเฉยเมย ** จัณฑปัชตรัสสั่งให้ทหาร จงจัดการเอาตัวมาอย่านิ่งเฉย รีบตามไปให้ทันอ้ายเชลย เจ็บเหลือเอ่ยเจ็บใจไปจับมัน ** อเทนราชรู้ว่าถูกล่าไล่ เปิดกระสอบที่เตรียมไว้ตามคาดฝัน กหาปณะหล่นลงโดยเร็วพลัน พวกติดตามพัลวันเก็บกันเพลิน ** ครั้นถูกไล่ใกล้มาอีกคราหนึ่ง จึงรีบดึงกระสอบทองยามฉุกเฉิน พอทองหล่นคนติดตามสุดจักเมิน เหลือจักเกินห้ามใจไม่เก็บทอง ** เพลินเพลินกันอุเทนก็รีบหนี อย่างเร็วรี่ถึงค่ายไม่หม่นหมอง พวกทหารที่ตั้งรออยู่ก่ายกอง ต่างโห่ร้องต้อนรับด้วยดีใจ ** ครั้นถึงพระนครโกสัมพี อภิเษกยอดนารีผู้มาใหม่ เป็นอัครมเหลีมิอายใคร วาลสุทัตตากราบไหว้ขอพึ่งบุญ

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๒๑  ประวัตินางมาคันทิยา

** จะกล่างถึงนางหนึ่งอัครราช เป็นจอมนาถโกสัมพีมีบุญหนุน ท้าวอุเทนยกย่องและเจือจุน ให้เป็นใหญ่เกื้อการุณตลอดมา ** "มาคันทิยา" คือนามอนงค์นาฏ มเหสีจอมราชสวยสง่า เป็นธิดามาคันทยะพราหมณา มีมารดาชื่อเดียวกับพระนาง ** ถือกำเนิดในแคว้นชื่อกุรุ แต่อาภัพเรื่องคู่ร่วมเคียงข้าง เพราะบิดาเลือกคนไม่ปล่อยวาง ไม่ถูกใจไม่ให้นางมอบกายา ** วันหนึ่งพระพุทธองค์ทรงเข้าญาณ เพื่อตรวจดูสันดานมนุสสา จึงรู้ว่ามาคันทิยะและภรรยา ถึงเวลาบรรลุธรรมนำส่องทาง ** จึงเสด็จไปยังที่เรือนไฟ ที่ท่านพราหมณ์นำไปอยู่เคียงข้าง เป็นที่พึ่งทางใจไม่ละวาง เพื่อนำทางให้เดินเจริญธรรม ** พราหมณ์มองเห็นคิดว่าช่างงามเลิศ หนุ่มคนนี้ประเสริฐดูงามขำ เทวดาคงอุ้มสมและน้อมนำ เพื่อธิดาได้ทำการวิวาห์ ** จึงเอ่ยบอกสมณะพระโคดม ว่าเป็นผู้เหมาะสมกันหนักหนา กับธิดาของเรามาคันทิยา ยอมให้ท่านเป็นภัสดาลูกสาวเรา ** ท่านจงรอเราอยู่ที่แห่งนี้ จะกลับมาอีกที่พร้อมกับเขา คือลูกสาวที่รักมานานเนา เพื่อให้ท่านรับเอาเป็นภรรยา ** พระพุทธองค์ทรงฟังแล้วนิ่งเฉย ไม่เอื้อนเอ่ยตอบคำตามปรารถนา พราหมณ์รีบกลับไปบ้านไม่รอรา หวังพูดจากับลูกสาวเรื่องแต่งงาน ** เมื่อมาถึงรีบบอกพราหมณี ว่าได้พบคนดีมีมาตรฐาน รีบแต่งตัวลูกสาวอย่ารอนาน ได้รีบไปพบพานคนมีบุญ ** เมื่อกลับไปถึงโรงเรือนไฟ ไม่เห็นมีผู้ใดชักเคืองขุ่น แต่กลับเห็นรอยเท้าเจ้าประคุณ ยังเป็นรอยอุ่นอุ่นไว้แทนกาย ** พระพุทธองค์ทรงประทับ ณ ที่อื่น ก่อนจากไปประทับยืนใช่หนีหาย ทรงประทับรอยเท้าบนพื้นทราย ด้วยทรงหมายให้พราหมณ์เห็นเป็นสำคัญ ** ตามตำนานกล่าวไว้เพื่อให้รู้ บรมครูประทับบาทเป็นของขวัญ แก่ผู้ใดเขาจะมองเห็นโดยพลัน นอกจากนั้นไม่เห็นน่าแปลกดี ** ไม่มีใครสามารถจะลบได้ ปรากฏไว้ให้เด่นเป็นสักขี แม้ช้างม้าวัวควายพันทวี ก็ไม่ทำให้รอยนี้อันตรธาน ** ลำนั้นพราหมณีได้เอ่ยถาม ว่าไหนพราหมณ์ตามเล่าที่กล่าวขาน คนที่ดูเหมาะสมกับเยาวมาลย์ มาคันทิยานงคราญลูกสาวเรา ** พราหมณ์บอกว่าให้เขารออยู่ที่นี่ ไม่เห็นมีไปไหนใจอับเฉา ทิ้งเอาไว้เพียงรอยเพื่อให้่เรา ได้ดูต่างหน้าเขาใช่คิดลวง ** พราหมณีเชี่ยวชาญการดูลักษณะ ตรวจดูจะรู้ได้ดีหรือหมอง รู้ทันทีว่ามิใช่ผู้ใฝ่ปอง กามคุณทั้งผองหมดจากใจ ** จึงกล่าวถึงลักษณะของรอยเท้า มีรูปเว้าตรงกลางเยื้องย่างไซร้ เป็นคนมีราคะมากกว่าใคร กามคุณฝังในใจของตน ** อันรอยเท้าหนักที่ส้นเจ้าโทสะ ไม่ลดละโกรธแค้นแสนหมองหม่น ส่วนปลายเท้าจิกลงหลงเวียนวน เจ้าโมหะมากล้นล้วนไม่ดี ** รอยเท้านี้ที่ปรากฏกำหนดได้ ไม่ติดในกามคุณบุญราศี นางจึงบอกแก่พราหมณ์เท่าที่มี ปรากฏในคัมภีร์คำทำนาย ** ท่านพราหมณ์จึงกล่าวว่าอย่าช้าเลย ช่วยตามหาว่าที่เขยเดี๋ยวจะสาย มองไปเห็นพุทธองค์ดำรงกาย เด่นสง่าท้าทายชวนให้ชม ** เข้าไปใกล้แล้วกล่าวท่านเจ้าขา เราขอมอบธิดาดูเหมาะสม เป็นคู่ครองของท่านได้รื่นรมย์ เป็นคู่ชิดเชยชมตลอดกาล ** พระพุทธองค์ทรงนิ่งไม่ตรัสตอบ ว่าทรงชอบไม่ชอบที่กล่าวขาน กลับตรัสว่ามีเรื่องจากเหตุการณ์ ตถาคตได้ผ่านมารผจญ ** เราไม่มีความพอใจในเมถุน เรื่องของกามคุณอย่าหวังผล ธิดามารสาวสวยทั้งสามคน ยังผ่านพ้นมาได้ไม่เป็นไร ** นางตัณหา อรดี และราคา ช่างสวยงามโสภาจักหาไหน ยังหลีกเลี่ยงมิแยแสมิสนใจ นับประสามอะไรกับนงคราญ ** ผู้เต็มไปด้วยมูตรและคูถเน่า มีแต่ความว่างเปล่าไร้แก่นสาร เราไม่มีความปรารถนาและต้องการ จะถูกต้องเยาวมาลย์แม้เท้าเรา ** ครั้นเมื่อจบคาถาว่าด้วยกาม ทั้งสองพราหมณ์บรรลุธรรมพ้นความเขลา ตาสว่างใจสว่างกายบางเบา เลิกมัวเมาในตัณหาละโลกีย์ ** มาคันทิยาผูกอาฆาตในศาสดา ที่ทรงกล่าววาจาหมิ่นศักดิ์ศรี เปรียบดังมูตรคูถเน่าไม่มีดี โอกาสมีจะยีย่ำทำให้อาย ** ฝ่ายสองพราหมณ์เมื่อได้บรรลุธรรม ใจน้อมนำสู่วิมุตติเป็นจุดหมาย ด้วยศรัทธาเลื่อมใสไม่เสื่อมคลาย หวังสืบสายศานาพามั่นคง **คิดออกบวชกายาหาความสุข ละความทุกข์อกุศลโลภโกรธหลง ก็ยังมีธิดายอดอนงค์ จึงตกลงไปฝากอาไม่ช้าที ** ทั้งสองก้าวเข้าสู่เพศบรรพชิต มอบชีวิตให้ศานาพาสุขี ประพฤติธรรมองค์สัมมาไร้ราคี บรรลุที่อรหันต์อนันตกาล ** ไม่การเกิดแก่และเจ็บตาย พ้นจากการเวียนว่ายในสงสาร ก้าวล่วงพ้นจากกิเลสเหตุร้าวราน ใจเบิกบานไร้กังวลพ้นทุกข์ไป ** ฝ่ายจูฬะมาคันทิยะพราหมณ์ ต้องการให้หลานคนงามได้เป็นใหญ่ เมื่อคิดแล้วพาหลานรีบคลาไคล มุ่งหน้าไปโกสัมพีมิช้านาน ** ครั้นถึงจึงกราบทูลมูลเหตุว่า ขอมอบหลานให้ราชาเป็นหลักฐาน อุเทนราชรับไว้แล้วพระราชทาน ให้นงคราญดำรงศักดิ์อัครชน *เป็นมเหสีที่สามมอบความรัก ด้วยใจภักดิ์จริงใจไม่ตกหล่น มอบหญิงสาวเป็นบริวารห้าร้อยคน มีสุขล้นร่มรื่นชื่นอุรา ** สรุปว่าราชาอุเทนราช มีมเหสีจอมนาถคูวาสนา รวมสามนางช่างงามอร่ามตา เป็นคู่ขวัญชีวายอดนารี

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๒๒  สามเศรษฐีกับดาบส

** สมัยนั้นโกสัมพีมีสามสหาย มีทรัพย์สินหลากหลายเป็นเศรษฐี "โฆสกะ" "กุกกุฏะ" เป็นคนดี "ปาวาริก" ล้วนมีเงินและทอง ** ณ วันหนึ่งเมื่อใกล้ฤดูฝน ดาบสห้าร้อยคนหวังฉลอง ศรัทธาของชาวบ้านที่มั่นปอง เดินทางท่องจากหิมพานต์สถานไพร ** ทั้งสามคนมองเห็นพระดาบส กริยางามงดก็เลื่อมใส จึงนิมนต์โปรดนั่งฉันทุกวันไป ตลอดในฤดูฝนจนหนาวมา ** ครั้นฝนหมดดาบสจะหวนกลับ น้อมคำนับนิมนต์เพื่อปีหน้า ถึงหน้าฝนย้อนกลับมาอีกครา เพื่อฉลองศรัทธาของสามเรา ** นับจากนั้นเมื่อใกล้วันฤดูฝน พระดาบสทุกคนลงจากเขา มาสู่กรุงโกสัมพีเพื่อรับเอา บิณฑบาตรจากเหล่าผู้ศรัทธา ** มีครั้งหนึ่งเมื่อถึงกลางป่าใหญ่ จึงแวะพักใต้ร่มไทรใบแน่นหนา เพื่อขจัดความเหน็ดเหนื่อยที่เกิดมา และบรรเทาความเมื่อยล้าให้ผ่อนคลาย ** ขณะนั้นดาบสผู้หัวหน้า นั่งคิดว่าตัวเราแสนกระหาย เทวดาผู้ศักดิ์ใหญ่รอบรอบกาย ใจไม่ร้ายนำน้ำมาอย่าช้าที ** เทวดาที่ต้นไทรใหญ่ตอนนั้น ขมีขมันเอาน้ำให้อย่างเร็วรี่ แจกจ่ายพวกดาบสไม่รอรี สมดังที่ต้องการเบิกบานใจ ** เมื่อดาบสอยากได้น้ำไปอาบ เทวดาก็ทราบจึงจัดให้ ทุกคนต่างซาบซึ้งเสียกระไร ต่างก็คิดกันไปอยากพบตัว **เทวดาใจดีอารีรอบ จึงรีบตอบสนองอย่างถ้วนทั่ว เนรมิตท้องฟ้าให้มืดมัว ปรากฏตัวแก่ดาบสหมดทุกคน ** ท่านหัวหน้าอยากรู้จึงไต่ถาม อยากทราบความเป็นมาน่าฉงน ท่านมีทรัพย์มหาศาลบันดาลดล ทำอย่างไรจึงมากล้นเกินพรรณนา ** เทวดาเขินอายไม่กล้าเอ่ย กรรมน้อยนิดไม่อยากเผยเลยท่านหนา จงได้โปรดเห็นใจและเมตตา เทวดร้องขอพอเถิดคุณ ** ฝ่ายดาบสไม่ลดละอยากจะรู้ จงอย่าได้อดสูเชิดชูหนุน ขอจงได้เมตตาและเจือจุน เปิดเผยคุณความดีที่น้อมนำ

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๒๓  ประวัติเทวดา

** ได้ยินว่าเทวราชในชาติก่อน เป็นคนจรเข็ญใจไม่คมขำ เดินไปเพื่อแสวงหางานทำ ตั้งแต่เช้ายันค่ำทุกวันวาร **ในที่สุดก็ได้บ้านเศรษฐี เจ้าของบ้านใจดีมีหลักฐาน รับเขาไว้ให้ทำประจำการ ขายแรงงานเลี้ยงชีวิตอุทิศกาย ** วันหนึ่งท่านเศรษฐีกลับจากวัด หลังจากปฏิบัติตามมุ่งหมาย เป็นวันพระถือศีลแปดไม่งมงาย เพื่อจะได้สุคติเป็นที่ไป ** ครั้นถึงบ้านจึงถามเพื่อสื่อสาร คนทำงานคนนั้นรู้หรือไม่ ถึงวันธัมมัสสวนะคราครั้งใด พวกเราไม่กินอาหารกาลตอนเย็น **เมื่อได้รับคำตอบว่าไม่รู้ จึงสั่งหมูคนครัวจงงดเว้น รีบประกอบอาหารเท่าจำเป็น เพื่อให้ชายยากเข็ญรับประทาน ** คนที่บ้านของอนาถปิณฑิกะ ทุกวันพระงดมื้อค่ำทั้งคาวหวาน ถือศีลอุโบสถตลอดกาล เหมือนท่านเจ้าของบ้านเป็นประจำ ** อธิบายถึงคำ "ธมมัสสวนะ" คือวันพระแปดค่ำ สิบห้าค่ำ คนชาวพุทธสนใจและน้อมนำ สมาทานศีลฟังธรรมภาวนา ** คนงานใหม่กลับมานึกแปลกใจ ว่าทำไมเงียบจังคิดกังขา ไม่มีคนพลุกพล่านเดินไปมา เมื่อสอบถามจึงรู้ว่าเขาเข้านอน ** พวกคนครัวอธิบายขยายผล เล่าไปตามที่ตนถูกสั่งสอน ให้รู้เรื่องศีลแปดตามขั้นตอน เพื่อสร้างบุญอันสุนทรเป็นมงคล **ศีลข้อหนึ่งพึงรู้ว่าห้ามฆ่าสัตว์ สารพัดบาปกรรมนำส่งผล เบียดเบียนสัตว์ให้ปวดเร้าเศร้ากมล จะพาตนสู่นรกหมกไหม้กาย ** ศีลข้อสองต้องห้ามใจความว่า ขโมยของเขามาพาเสียหาย ทั้งฉ้อโกงทรัพย์สินด้วยอุบาย อย่าพึงหมายจะมีสุขหนีทุกข์ไกล ** ศีลข้อสามห้ามผิดพรหมจรรย์ ต้องตั้งมั่นละตัณหาอย่าหวั่นไหว เว้นการเสพเมถุนวุ่นวายใจ เว้นมิได้หวังโลกันต์อันเลวทราม ** ศีลข้อที่สี่มีว่าห้ามพูดปด เว้นทั้งหมดพูดส่อเสียดหรือเหยียดหยาม พูดคำหยาบพูดเพ้อเจ้าพูดลวนลาม คงไม่งามตกนรกหมกไฟเปลว ** ศีลข้อห้าสุราและเมรัย หลีกให้เป็นนิสัยไม่แหลกเหลว เป็นสาเหตุขาดสติริทำเลว ก้าวลงเหวคือนรกหมกไหม้ตน ** ศีลข้อหกยกเว้นกินอาหาร ในเวลาวิกาลจะหมองหม่น เพื่อขจัดความยินดีของผู้คน ได้หลีกพ้นจากตัณหาพาเบิกบาน ** ศีลข้อเจ็ดเว้นจากการฟ้อนรำ ขับลำนำเพลงร้องก้องประสาน อีกเครื่องหอมนำมามัณฑนาการ เกิดกิเลสเหตุระรานผลาญความดี ** ศีลข้อแปดไม่นอนบนฟูกนุ่ม จะตกหลุมของตัณหาน่าบัดสี เนื่องจากเกิดหลงไหลใฝ่ราคี ความสบายมากมีจึงร้อนรน ** ถึงแปดค่ำ สิบห้าค่ำ ในบ้านนี้ ทุกทุกคนล้วนมีใจกุศล เวลาเย็นอดอาหารกันทุกคน แม้เด็กเล็กก็เริ่มต้นกระทำตาม ** มีสิ่งของสี่อย่างที่ทานได้ ยามป่วยไข้อนุญาตอย่าเกรงขาม มีเนยใสเนยข้นชนทุกนาม ดื่มได้ยามป่วยไข้ให้ทุเลา **อีกน้ำอ้อยน้ำผึ้งพึงประจักษ์ ยามหิวหนักช่วยได้คลายอับเฉา ไม่ผิดศีลแปดหนอพอทำเนา ช่วยแบ่งเบาแก้กระหายได้เร็วไว ** คนงานใหม่กล่าวถามเนื้อความว่า หากตัวข้าจะถือศีลผิดหรือไม่ เพียงครึ่งหนึ่งตั้งแต่นี้เป็นต้นไป เพราะศรัทธาอยากได้บุญมาจุนเจือ ** ตัดสินใจปรึกษาท่านเศรษฐี เพราะคิดว่าคงมีทางช่วยเหลือ ท่านเศรษฐีเมตตาอย่างเหลือเฟือ จึงเอื้อเฟื้อแนะนำเพื่อทำดี ** จึงบอกว่าทำได้อย่างแน่แน่ เสียดายแต่ได้บุญไม่เต็มที่ จะได้เพียงครึ่งหนึ่งจึงพาที รีบทำซีดีกว่านะพ่อคุณ ** คนงานใหม่จึงอดงดอาหาร เพื่อสร้างฐานความดีมิวายวุ่น บุญกุศลสร้างไว้ได้เจือจุน เพราะจะหนุนเป็นเสบียงไว้เลี้ยงกาย ** ด้วยเหตุที่ทำงานมาแสนหนัก ยังต้องจักอดอาหารไม่คาดหมาย ความอ่อนล้าหิวโหยเปล่งประกาย เข้าโจมตีทำลายความอดทน ** ลมกำเริบทำร้ายอยู่ภายใน อวัยวะน้อยใหญ่เริ่มสับสน จึงเอาเชือกมารัดที่ท้องตน นอนดิ้นรนเกลือกกลิ้งยิ่งทรมาน ** ท่านเศรษฐีรู้เรื่องเยื้องย่างย่อง มายืนมองด้วยเมตตาน่าสงสาร นำอาหารที่ทานได้สี่ประการ มามอบให้ชายคนงานเพื่อบรรเทา *คนงานใหม่ใจถึงจึงไม่รับ น้อมคำนับใช่ยโสหรือโง่เขลา แต่ไม่อยากให้บุญต้องแบ่งเบา ขอรับเอาความตายแต่ได้บุญ ** ครั้นเวลาใกล้สว่างถึงวาระ ทำกาละจากไปไม่หมกมุ่น มาเกิดเป็นเทวดานับเป็นคุณ เนื่องจากผลบุญของท่านบันดาลเป็น ** หลังจากจบคำเล่าจึงกล่าวว่า เศรษฐีท่านศรัทธาเมื่อได้เห็น องค์สมเด็จพระศาสดาผู้บำเพ็ญ จนสำเร็จบรรลุเป็นพระโพธิญาณ

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๒๔  ดาบสเลื่อมใสออกบวช

** พวกดาบสได้ยินว่าพระพุทธเจ้า อยากเข้าเฝ้าถวายบังคมก้มประสาน เป็นสาวกน้อมใจไปกราบกราน พระภูวนาถอวตานสู่โลกา ** จึงกล่าวถามเทวดาผู้ศักดิ์ใหญ่ เป็นความจริงใช่ไหมไม่มุสา เทวดายืนยันที่กล่าวมา เป็นสัจจะวาจาอย่าข้องใจ ** พวกดาบสจึงกล่าวพร้อมกันว่า รีบไปเฝ้าศาสดากันดีไหม ท่านหัวหน้าบอกว่าเราจะไป แต่เกรงหทัยเศรษฐีดีกับเรา ** จำต้องแจ้งให้ท่านทราบเสียก่อน แล้วค่อยจรเพื่อตอบแทนบุญคุญเขา มิฉะนั้นจะถูกหาว่าดูเบา ไม่รู้คุณก้อนข้าวเขาให้มา ** จึงรีบพากันไปลาเศรษฐี บอกว่ามีภาระอยู่ข้างหน้า จะต้องรีบไปเฝ้าพระดาสดา ขออำลาท่านที่มีพระคุณ ** สามเศรษฐีผู้เลื่อมใสในพระพุทธเจ้า ได้ฟังข่าวดีใจไม่เคืองขุ่น จึงกล่าวอนุโทนาว่าเป็นบุญ แต่จงโปรดเจือจุนรอคอยกัน ** เราจะไปเฝ้าด้วยช่วยเถิดหนา ไปพร้อมกันดีกว่าเป็นแม่นมั่น เราจะได้ดูแลกันทุกวัน แต่ต้องรอเรานั้นหลายเพลา ** พวกดาบสบอกว่าช้าไปหน่อย เราคงคอยไม่ไหวใจโหยหา อยากฟังธรรมของสมเด็จพระสัมมา ค่อยตามไปดีกว่านะท่านเอย ** ท่านเศรษฐีสุดที่จะห้ามได้ ต้องยอมให้เดินทางอย่างเปิดเผย เมื่อภาระเสร็จแล้วไม่เฉยเมย จะรีบตามไปเลยในทันที ** พวกดาบสรีบไปเฝ้าพระศาสดา ไม่ชักช้าเดินทางอย่างเร็วรี่ เมื่อไปถึงเฝ้าบังคมจอมโมลี พระภูมีแสดงพระธรรมเทศนา ** พระพุทธองค์ผู้ทรงปรมัตถ์ จึงได้ตรัสอนุปุพพีกถา ประกอบด้วยทานศีลภวนา พวกดาบสมีดวงตามองเห็นธรรม ** จึงพร้อมใจกันอุปสมบท เพื่อกำหนดวิปัสสนาพาชื่นฉ่ำ มอบใจกายแก่ศานาจะน้อมนำ ตั้งใจบริกรรมกันทุกองค์

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา
ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๒๕  สามเศรษฐีสร้างวิหาร

** ฝ่ายเศรษฐีทั้งสามไม่ลดละ รีบจัดแจงภาระไม่ลืมหลง ครั้นสำเร็จตามเป้าหมายที่เจาะจง จึงตกลงเดินทางเฝ้าพุทธา ** จัดเสบียงเพื่อถวายพระภิกษุ ได้บรรลุเรื่องขบฉันชื่นหรรษา ได้สดับพระสัทธรรมเทศนา ของสมเด็จพระสัมมามองเห็นธรรม ** ได้บรรลุโสดาปัตติผล เป็นอุดมมงคลที่คมขำ ถวายทานแด่พระสงฆ์เป็นประจำ เพื่อน้อมนำจิตใจให้ไพบูลย์ ** จึงนิมนต์สมเด็จพระศาสดา หวังเสริมสร้างศรัทธาไม่เสื่อมสูญ เสด็จโกสัมพี่ที่จำรูญ จะเกื้อกูลบำเพ็ญบุญสร้างสุนทาน **พระพุทธองค์ทรงรับนิมนต์แล้ว ใจผ่องแผ้วบริสุทธิ์เกินกล่าวขาน รีบกลับไปโกสัมพีมิช้านาน ได้เตรียมการสร้างวิหารรับพระองค์ ** สามเศรษฐีล้วนมีศรัทธามั่น ร่วมมือกันสร้างวิหารดังประสงค์ คนละหลังรวมสามหลังดังจำนง เพื่อต้อนรับพระพุทธองค์เสด็จมา ** โฆสกะเศรษฐีมีใจงาม สร้าง "โฆสิตาราม"งามหนักหนา กุกกุฏะเศรษฐีมีศรัทธา สร้างวิหารชื่อว่า "กุกกุฏาราม" ** ปาวาริกเศรษฐีดีใจนัก สร้างวิหารพำนักแห่งที่สาม มีชื่อว่า "ปาวาริการาม" ดูงดงามทั้งสามหลังดังวิมาน ** เมื่อสมเด็จพระศาสดาทรงมาถึง ทั้งสามจึงได้มอบพระวิหาร ด้วยดวงใจที่ใสสดและเบิกบาน ขอพระองค์ทรงสำราญพักผ่อนกาย **พระพุทธองค์ทรงรับพุทธสถาน เพื่อกิจการของสงฆ์ทรงมุ่งหมาย ประทับที่วิหารไหนเป็นอุบาย ให้เจ้าของถวายสังฆทาน ** เพื่อจะได้ไม่แย่งกันนิมนต์ จะสับสนวุ่นวายให้ร้าวฉาน เกิดทะเลาะวิวาทอาจเสียการ เป็นเหตุให้ร้าวรานความสัมพันธ์

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา

ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๒๖  นายสุมนะมาลาการเลี้ยงภิกษุสงฆ์

** ในกาลนั้นเศรษฐีสามสหาย มีมาลาการคู่กายใช่เสกสรร ชื่อว่า "สุมนะ" คนเดียวกัน จัดดอกไม้ทุกวันร่วมกันมา ** สุมนะขอโอกาสสามเศรษฐี นิมนต์พระภูมีทรงสิกขา ไปรับบิณฑบาตรเยื้องยาตรา ณ ที่บ้านของข้าเพื่อสร้างบุญ ** สามเศรษฐีฟังคำที่พร่ำกล่าว รู้เรื่องราวเข้าใจไม่เคืองขุ่น อนุญาตวันพรุ่งนี้เลยพ่อคุณ จงสมใจได้บุญตามศรัทธา ** สุมนะนิมนต์พระพุทธองค์ พร้อมพระสงฆ์บริวารทั่วถ้วนหน้า ไปรับภัตตาหารตามเวลา พร้อมอนุโมทนาน้อมรับพร ** จะขอกล่าวถึงสตรีมีชื่อว่า นางขุชชุตตราศรีสมร คนรับใช้สามาวดีโฉมบังอร แม่งามงอนรับดอกไม้ให้พระนาง ** สืบเนื่องมาจากท้าวอุเทนราช มอบเงินให้นางนาฏไม่เหินห่าง วันละแปดกหาปณะเพื่อนวลปราง ค่าดอกไม้ให้แม่นางทุกทุกวัน ** นางทาสีมีหน้าที่รับดอกไม้ จากสุมนะมามอบให้แม่จอมขวัญ วันนี้ได้เวลามารับพลัน สุมนะจำนรรจ์ให้ช่วยงาน ** ในวันนี้องค์สมเด็จพระศาสดา พร้อมพระสงฆ์จะมาฉันอาหาร อย่าเพิ่งกลับเลยหนาแม่นงคราญ อยู่ทำบุญที่บ้านค่อยกลับไป ** นางขุชชุตตราตอบตกลง ถึงเวลาพระพุทธองค์ผู้เป็นหญ่ พร้อมพระสงฆ์สาวกก็คลาไคล เสด็จไปยังเรือนมาลาการ ** พระพุทธองค์ทรงทำภัตตกิจ ต่างพากันตั้งจิตอธิษฐาน ขอให้ให้บุญสำเร็จจากผลทาน ใจเบิกบานสดใสไร้ราคิน ** พระพุทธองค์ทรงแสดงเทศนา ตรัสคาถาตามลำดับจนจบสิ้น นางขุชชุตตราโฉมยุพิน เกิดดวงจินต์เลื่อมใสในพระธรรม ** ในที่สุดแห่งเทศนานั้น ได้บรรลุโสดาบันอันชื่นฉ่ำ เสร็งานบุญก็นึกถึงงานประจำ คือการนำดอกไม้ให้เจ้านาย ** รับดอกไม้จากนายสุมนะ กราบลาพระกลับวังดังใจหมาย มอบดอกไม้ให้แล้วจึงอธิบาย ที่ชักช้าเพราะช่วยนายมาลาการ ** พระนางสามาวดีเห็นดอกไม้ มีจำนวนมากมายเกินมาตรฐาน จึงถามว่าราชาทรงประทาน ให้เพิ่มงบประมาณหรืออย่างไร ** มีดอกไม้เพิ่มขึ้นเป็นสองเท่า ขอให้เจ้าชี้แจงแถลงไข เราอยากรู้จงเล่าให้เข้าใจ ว่าทำไมดอกไม้เพิ่มจำนวน ** นางขุชชุตตราจึงกล่าวถ้อย ว่าข้าน้อยแบ่งออกเป็นสองส่วน เก็บไว้เองครึ่งหนึ่งพึงคำนวณ อีกหนึ่งส่วนซื้อดอกไม้ตามโองการ ** แต่วันนี้โชคดีได้ฟังธรรม อันเลิศล้ำยิ่งใหญ่แผ่ไพศาล จึงน้อมใจสู่ธัมมะละจิตพาล ซื้อดอกไม้ตูมบานเต็มจำนวน ** สามาวดีฟังค่ำพร่ำเฉลย ไม่เอื้อนเอ่ยคำใดให้กำสรวล ไม่ตำหนิติเตียนนางเนื้อนวล แต่เชิญชวนสอนธรรมนั้นแก่เรา ** ธรรมใดที่พระองค์ทรงตรัสแล้ว ย่อมทำใจให้ผ่องแผ้วไม่อับเฉา เราอยากรู้ธรรมนั้นและรับเอา มาขัดเกลากิเลสให้เบาบาง ** นางขุชชุตตราจึงรับคำ จะน้อมนำธรรมมาอย่าหมองหมาง จึงให้นางอาบน้ำหอมทั่วสรรพางค์ มอบผ้าสาฎกให้นางห่อหุ้มกาย ** พร้อมจัดอาสนะให้เธอนั่ง เรียกบริวารมาฟังดังมุ่งหมาย ขุชชุตตราเริ่มต้นสาธยาย ข้อธัมมะทั้งหลายที่ฟังมา ** ในที่สุดแห่งการฟังธรรมนั้น ต่างบรรลุโสาบันกันถ้วนหน้า ได้ยกมือประณมก้มวันทา เรียกขุชชุคคราว่าอาจารย์ ** ต่างขอให้หยุดงานในบ้านนี้ ไปฟังธรรมพระชินศรีที่วิหาร แล้วกลับมาสาธยายทุกประการ จักขอบคุณที่ท่านมีเมตตา ** นางขุชชตตราก็รับคำ ได้นำเอาซึ่งธรรมดีหนักหนา มาถ่ายทอดพวกนางทุกทุกครา จนขึ้นชื่อลือชายอดนารี ** สมเด็จพระบรมศาสดา ทรงแต่งตั้งขุชชุตตรามารศรี ให้เป็นเลิศด้านธรรมวาที ในบรรดาสตรีอุบาสิกา ** เนื่องด้วยนางฉลาดในการกล่าว ได้แสดงเรื่องราวธรรมกถา ให้ผู้อื่นเข้าใจด้วยลีลา ตั้งแต่ต้นจนกว่าสิ้นสุดลง ** บริวารห้าร้อยสามาวดี ได้เอื้อนเอ่ยพาทีจุดประสงค์ บอกขุชชุตตราด้วยจำนง ให้พาไปเฝ้าองค์พระสัมมา ** ขุชชุตตราจึงบอกไม่ได้แน่ เพราะพวกแม่มีจำนวนมากหนักหนา ประกอบกับเป็นคนของราชา เราไม่อาจจะพาพวกนางไป ** เหล่างามงอนอ้อนวอนขอร้องว่า เพียงแค่เห็นพระศาสดาดีหรือไม่ นางจึงรีบอกกล่าวโดยเร็วไว เราจะให้อุบายเป็นสำคัญ ** อันดับแรกเจาะช่องตามต้องการ ที่ฝาห้องของท่านดังแม่นมั่น พระศาสดาเสด็จทุกทุกวัน จงถวายบังคมคัลอัญชุลี ** มีข้าวตอกดอกไม้ที่จัดหา เพื่อบูชาสมเด็จพระชินศรี ตอนพระองค์เสด็จมาอย่าช้าที จงน้อมใจภักดีถึงพระองค์ ** หญิงเหล่านั้นได้ทำอย่างนั้นแล้ว มีจิตใจผ่องแผ้วสมประสงค์ ได้น้อมจิตนำใจใฝ่จำนง เพื่อมุ่งตรงศรัทธาอย่างถาวร

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา

ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๒๗  ประวัติหน้าต่าง

** พระนางมาคันทิยามารศรี จอมขวัญใจเจ้าธานีมิ่งสมร ไปสู่ที่อาศัยของงามงอน โฉมบังอรบาทบริกาสามาวดี ** เมื่อเห็นช่องจึงร้องถามไปว่า ช่วยบอกหน่อยเถิดหนาอะไรนี่ นั่นช่องโหว่มากมายหลากหลายมี คืออะไรบอกชี้ที่เป็นมา ** บรรดานางห้าร้อยเอ่ยถ้อยเฉลย พระคุณเอ๋ยช่องนี้ดีหนักหนา เราทั้งหลายได้กราบไหว้พระศาสดา น้อมบูชาด้วยใจในพระองค์ ** ครั้นรูว่าพระศาสดามาที่นี่ วางแผนการทันทีดังประสงค์ จะกำจัดศัตรูด้วยจำนง พระพุทธองค์สามาวดีที่หมายปอง ** รีบกราบทูลพระภัสดาว่าบัดนี้ สามาวดีปันใจไปเป็นสอง พร้อมด้วยหญิงห้าร้อยในปกครอง พระองค์ต้องจัดการอย่านานวัน ** หากช้าไปพระองค์คงตายแน่ คนผันแปรคงทำร้ายอย่างแม่นมั่น รีบกำจัดเสียก่อนอย่าช้าพลัน ก่อนจะถูกฆ่าฟันให้บรรลัย ** พระราชาทรงคิดพินิจดู ก็ทรงรู้ว่ามันสุดวิสัย สามาวดีเป็นคนที่ไม่มีภัย ไม่สงสัยในพระนางอย่างกล่าวกัน ** มาคันทิยาทูลราชาถึงสามครั้ง แต่ก็ยังเฉยอยู่ดูเป็นหมัน จึงกราบทูลเชื้อเชิญองค์ราชัน จงไปดูที่พักมันจะเข้าใจ ** องค์ราชายุรยาตรทอดพระเนตร เพื่อทรงทราบสาเหตุเป็นไฉน ตรัสถามทุกทุกคนเป็นอย่างไร จงเล่าแจ้งแถลงไขมาอ้างอิง ** เหล่าบาทบริกาสามาวดี เอ่ยวจีกราบทูลมูลทุกสิ่ง ได้เจาะช่องตามที่เห็นเป็นความจริง เพื่อกราบไหว้องค์มิ่งจอมโมลี ** องค์ศาสดาเสด็จมาเพื่อโปรดสัตว์ เป็นกิจวัตรขององค์พระทรงศรี เพราะศรัทธาเลื่อมใสในภูมี ใช้ช่องนี้บูชาพระพุทธองค์ ** ท้าวอุเทนทรงทราบเรื่องไม่เคืองขุ่น ทรงรับสั่งให้ทำบุญตามประสงค์ ให้ปิดช่องของเหล่านวลอนงค์ แล้วจึงทรงอนุมัติให้จัดการ ** ทรงได้โปรดให้สร้างหน้าต่างน้อย ไว้ใช้สอยทุกห้องเป็นมาตรฐาน นับตั้งแต่นั้นมาทุกอาคาร สวยตระหง่านด้วยหน้าต่างอย่างเท่ากัน ** ได้ยินว่าหน้าต่างเกิดขึ้นแล้ว เป็นครั้งแรกในวังแก้วใช่เสกสรร ถือว่าเป็นตำนานมานานครัน ขอจงหันมาช่วยพิจารณา

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา

ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๒๘  พระศาสดาผจญกับการแก้แค้น

** พระนางมาคันทิยามารศรี แสนเจ็บปวดฤดีเป็นหนักหนา ทำอะไรไม่สำเร็จเลยสักครา จึงหันมาทางด้านพระพุทธองค์ ** ได้กะเกณฑ์ชาวเมืองนอกศาสนา ให้ช่วยกันก่นด่าเพราะความหลง มุ่งเอาพระศาสดาโดยเจาะจง ให้หนีไปสู่ดงกลางพงไพร ** อันถ้อยคำที่ด่ามีปรากฏ รวมทั้งหมดสิบข้อขอขานไข เจ้าเป็นโจร เป็นพาล เป็นบ้าไป เป็นอูฐ เป็นวัวไง และเป็นลา ** เป็นสัตว์นรก เป็นสัตว์เดรัจฉาน สุคติไม่ประสานอย่าใฝ่หา ทุคติเป็นที่หมายได้พึ่งพา อย่าอยู่เลยรีบเข้าป่าไปโดยพลัน ** พระอานนท์กราบทูลพระศาสดา ถูกเขาด่าเขาว่าอย่างมหันต์ จะทนอยู่ต่อไปทำไมกัน ให้พวกมันจ้วงจาบแสนหยาบคาย ** พระพุทธองค์ทรงถามจะไปไหน ตอบว่าไปให้ไกลจากเป้าหมาย ที่แห่งอื่นยังมีอีกมากมาย ซึ่งเราจะพักกายให้สุขใจ ** พระพุทธองค์ทรงถามถ้าถูกด่า เป็นอย่างนี้อีกคราทำไฉน พระอานนท์รีบตอบโดยเร็วไว เราก็หลีกไปให้ไกลตา ** พระศาสดาตรัสว่าถ้าเช่นนั้น เราจะต้องหนีกันถึงไหนหนา เรื่องราวเกิดก็หนีกันทุกครา เป็นอันว่าชาตินี้หนีร่ำไป ** พระพุทธองค์ตรัสว่าอานนท์เอ๋ย ทำอย่างนี้ไม่ดีเลยเข้าใจไหม เมื่อเรื่องราวเกิดขึ้น ณ ที่ใด ก็จงให้ระงับที่เดียวกัน ** เมื่อใดที่พญาคชสาร ออกทำศึกอย่างห้าวหาญไม่ไหวหวั่น ต้องอดทนต่อลูกศรนับอนันต์ ที่ข้าศึกพากันยิงทุกทาง ** เปรียบตัวเราผู้เป็นศาสดา ย่อมอดทนต่อคำด่าและถากถาง ของพวกคนทุศีลจิตเลือนลาง เฉกเช่นพญาช้างในสงคราม ** พระพุทธองค์ทรงตรัสต่อไปว่า เรื่องจะเงียบในไม่ช้าอย่าเหยีดหยาม อีกเจ็ดวันข้างหน้าจะจบความ ของพวกที่พยายามทำลายเรา ** อธิกรณ์เกิดแก่พระพุทธเจ้า ไม่ยืดยาวเหมือนกับคนอื่นเขา ครบเจ็ดวันเรื่องราวจะบางเบา หยุดนิ่งไปไม่เอามาพูดจา

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา

ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

[สมพงศ์ ชูสุวรรณ]

เล่าเรื่องพระนางสามาวดีคำกลอน

ตอนที่ ๒๙  พระนางมาคันทิยาหาความด้วยเรื่องไก่

** พระนางมาคันทิยาโกรธแค้นจัด แสนเคืองขัดไม่สมปรารถนา ไม่สามารถขับไล่พระศาสดา ให้พ้นจากพาราโกสัมพี ** จึงคิดว่าน่าจะทำความฉิบหาย ให้เกิดกับนางทั้งหลายเหล่าทาสี พร้อมเจ้านายชื่อว่าสามาวดี เป็นพวกที่อุปถัมภ์พระศาสดา ** มาคันทิยาหาทางคิดวางแผน เพื่อชำระความแค้นอันแน่นหนา อยู่ในอกของนางตลอดมา ถึงเวลาจะแก้แค้นแสนยินดี ** จึงสั่งให้นำไก่ไปมอบให้ แก่ราชันเป็นใหญ่ในกรุงศรี กลอุบายจะทำลายเริ่มทันที เพื่อแก้แค้นที่มีให้สะใจ ** มาคันทิยาเข้าเฝ้าเจ้าเหนือหัว รายงานตัวทูลแจ้งแถลงไข ว่าบัดนี้ปุโรหิตผู้ชิดใกล้ ได้นำไก่มาถวายให้พระองค์ ** อุเทนราชทราบความทรงถามไถ่ จะให้ใครสนองความประสงค์ จัดการทำอาหารดังจำนง แล้วนำส่งเข้ามาอย่าช้าเลย ** มาคันทิยากราบทูลขึ้นทันที สาวใช้สามาวดีอยู่เฉยเฉย ให้พวกนางรับผิดชอบเหมาะจริงเอย พวกนางเคยทำอาหารทั้งหวานคาว ** พระราชาอนุมัติพร้อมตรัสสั่ง จงแจ้งการไปยังพวกสาวสาว ของสามาวดีทราบเรื่องราว และบอกกล่าวให้เข้าใจไม่รอรี ** มาคันทิยาดำเนินการทำตามแผน หวังแก้แค้นให้สิ้นไปไม่เหลือหลอ ส่งไก่เป็นไปให้อย่างเพียงพอ แล้วร้องขอจงฆ่าไก่ไปต้มแกง ** นางห้าร้อยไม่ยอมทำกรรมที่ชั่ว กลัวหมองมัวเพราะถือศีลอย่างเข้มแข็ง การฆ่าสัตว์ผิดศีลอย่างร้ายแรง ใช่จะแกล้งให้เสียงานวานเข้าใจ ** มาคันทิยาดีใจได้โอกาส จะใส่ร้ายด้วยอาฆาตอย่างยิ่งใหญ่ รีบกราบทูลนำมากล่าวเล่าเรื่องไป พวกนางไม่ยอมทำกรรมจริงจริง ** เพราะเอาใจฝักใฝ่ในผู้อื่น ไม่สนใจหยิบยื่นทำเป็นหยิ่ง ยกเอาศีลเอาธรรมมาอ้างอิง หวังประวิงเอาตัวรอดอย่างปลอดภัย ** ขอพระองค์ทรงรับสั่งทำอาหาร ไปถวานเป็นทานในสมัย แห่งการฉันอาหารภูวนัย บรมศาสดาทรงชัยทดลองดู ** เมื่อตรัสสั่งนำไก่ที่ตายแล้ว ไปตามแนวของอุบายที่สวยหรู มอบให้ห้าร้อยนางแม่โฉมตรู ทำอาหารนำสู่พระศาสดา ** ห้าร้อยนางรีบจัดการโดยเร็วไว ด้วยตั้งใจเพราะสมปรารถนา ด้วยไม่ต้องฆ่าสัตว์ตัดชีวา ถ้าผิดศีลข้อปาณาไม่กล้าทำ ** มาคันทิยาทูลว่าทรงเห็นไหม เหล่าพวกนางปล่อยใจให้ถลำ ไปฝักใฝ่คนนอกเหมือนดังคำ ที่กราบทูลเตือนย้ำตลอดมา ** ท้าวอุเทนได้ฟังทรงนั่งเฉย ไม่เอื้อนเอ่ยดังที่ปรารถนา ความคับแค้นแน่นใจโฉมสุดา ต้องรีบหาอุบายให้มั่นคง

สมพงศ์  ชูสุวรรณ
บ้านกัลปังหา

ข้อมูล : หนังสือธัมมปทัฏฐกถา ภาค ๒

** คำกลอน ชุด พระนางสามาวดีคำกลอนนี้  เป็นเรื่องยาวประมาณ ๓๔ ตอน  ผู้ประพันธ์ได้พยายามหลีกเลี่ยงเรื่องการสัมผัสซ้ำแต่เป็นไปไม่ได้
และเมื่อเป็นการเล่าเรื่องชื่อบุคคล สถานที่ก็เอ่ยซ้ำบ่อย ๆ โดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบกับผู้ประพันธ์ยังไม่ชำนาญในเรื่องฉันทลักษณ์  อันเป็นสาเหตุ
ให้ผู้อ่านได้พบลักษณะที่กล่าวนี้มากมาย  ซึ่งผู้ประพันธ์คำกลอนชุดนี้ต้องขออภัยไว้ล่วงหน้าด้วยครับ

** หน้า ๑ **      ** หน้า ๒ **     ** หน้า ๓ **